Пенсійнае забеспячэнне

Тэкст пытання	Тэкст адказу
Які мінімальны стаж працы патрабуецца для працоўнай пенсіі па ўзросце?	З 2025 года для прызначэння працоўнай пенсіі па ўзросце або за выслугу гадоў неабходна мець не менш як 20 гадоў стажу працы з выплатай абавязковых страхавых узносаў у бюджэт дзяржаўнага пазабюджэтнага фонду сацыяльнай абароны насельніцтва Рэспублікі Беларусь (далей - страхавы стаж). Страхавы стаж - гэта праца, прадпрымальніцкая і іншая дзейнасць з выплатай абавязковых страхавых узносаў. Для прызначэння датэрміновых пенсій бацькам дзяцей-інвалідаў (інвалідаў з дзяцінства); жанчынам, якія нарадзілі пяць і больш дзяцей і выхавалі іх да 8-гадовага ўзросту; інвалідам з дзяцінства; інвалідам вайны; маці ваеннаслужачых, смерць якіх звязана з выкананнем абавязкаў ваеннай службы; ліліпутам і карлікам патрабуецца 5 гадоў страхавога стажу. Для прызначэння пенсіі па ўзросце пасля дасягнення агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту жанчынам, якія нарадзілі чацвярых дзяцей і выхавалі іх да 8-гадовага ўзросту, патрабуецца наяўнасць 5 гадоў страхавога стажу. Пры наяўнасці страхавога стажу не менш за 10 гадоў права на пенсію па ўзросце маюць: асобы, якія дасягнулі агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту, пры стажы працы не менш за 40 гадоў (мужчыны) і не менш за 35 гадоў (жанчыны); асобы, якія праходзілі ваенную службу (службу ў ваенізаваных арганізацыях), - мужчыны пры стажы працы не менш за 25 гадоў і жанчыны пры стажы працы не менш за 20 гадоў, уключаючы не менш за 10 каляндарных гадоў ваеннай службы (службы ў ваенізаваных арганізацыях), і адсутнасці права на пенсію ў адпаведнасці з Законам Рэспублікі Беларусь "Аб пенсійным забеспячэнні ваеннаслужачых, асоб начальніцкага і радавога складу органаў унутраных спраў, Следчага камітэта Рэспублікі Беларусь, Дзяржаўнага камітэта судовых экспертыз Рэспублікі Беларусь, органаў і падраздзяленняў па надзвычайных сітуацыях і органаў фінансавых расследаванняў"; Таксама ўстаноўлена зніжэнне страхавога і агульнага стажу для прызначэння працоўнай пенсіі па ўзросце грамадзянам, якія з'яўляліся інвалідамі I і (або) II групы больш за 10 гадоў - на 6 месяцаў за кожны поўны год знаходжання на інваліднасці Даведачна: Пры знаходжанні на інваліднасці I і (або) II групы: 11 гадоў - страхавы стаж зніжаецца на 5 гадоў 6 месяцаў 12 гадоў - страхавы стаж зніжаецца на 6 гадоў 13 гадоў - страхавы стаж зніжаецца на 6 гадоў 6 месяцаў 14 гадоў - страхавы стаж зніжаецца на 7 гадоў 15 гадоў - страхавы стаж зніжаецца на 7 гадоў 6 месяцаў 16 гадоў - страхавы стаж зніжаецца на 8 гадоў 17 гадоў - страхавы стаж зніжаецца на 8 гадоў 6 месяцаў 18 гадоў - страхавы стаж зніжаецца на 9 гадоў 19 гадоў - страхавы стаж зніжаецца на 9 гадоў 6 месяцаў 20 гадоў - страхавы стаж зніжаецца на 10 гадоў больш за 21 год - да 5 гадоў. Адначасова для названай катэгорыі асоб паніжана патрабаванне да агульнага стажу для жанчын - з 20 да 15 гадоў, для мужчын - з 25 да 20 гадоў. Інвалідам з дзяцінства I і (або) II групы на 5 гадоў зніжаны агульны стаж для прызначэння датэрміновай пенсіі па ўзросце па артыкуле 22 Закона Рэспублікі Беларусь "Аб пенсійным забеспячэнні" (далей - Закон аб пенсійным забеспячэнні).
Ці ўключаюцца ў страхавы стаж, які дае права на працоўную пенсію, перыяды вучобы, ваеннай службы, догляду за малалетнімі дзецьмі?	У страхавы стаж не залічваюцца перыяды водпуску па доглядзе дзіцяці, ваеннай службы (службы), якая працякала да 1 студзеня 2020 г., вучобы і іншыя, калі абавязковыя страхавыя ўзносы не выплачваліся. Аднак такія перыяды ўлічваюцца ў агульны стаж для вылічэння памеру пенсіі. Такім чынам, калі патрабуемы страхавы стаж ёсць і, адпаведна, пенсія можа быць прызначана, то для вылічэння памеру гэтай пенсіі будуць улічаны таксама перыяды водпуску па доглядзе дзіцяці, вучобы і іншыя. Мужчынам, якія дасягнулі ўзросту 65 гадоў, і жанчынам, якія дасягнулі ўзросту 60 гадоў, якія не маюць патрабуемага страхавога стажу, але пры наяўнасці не менш за 10 гадоў страхавога стажу, прызначаецца пенсія па ўзросце пры няпоўным страхавым стажы. Памер такой пенсіі вылічаецца ў памеры 73 працэнтаў найбольшай велічыні бюджэту пражытачнага мінімуму пенсіянера, устаноўленага Міністэрствам працы і сацыяльнай абароны, за два апошнія кварталы. Пры гэтым за кожны год страхавога стажу звыш 10 гадоў пенсія дадаткова павялічваецца на 3 працэнты названай велічыні, але не больш як да 100 працэнтаў гэтай велічыні. Пры адсутнасці патрабуемага страхавога стажу прызначаецца сацыяльная пенсія: жанчынам, якія дасягнулі ўзросту 60 гадоў, мужчынам - 65 гадоў. Памер сацыяльнай пенсіі складае 50 працэнтаў найбольшай велічыні бюджэту пражытачнага мінімуму пенсіянера, устаноўленага Міністэрствам працы і сацыяльнай абароны, за два апошнія кварталы.
Ці прадугледжваецца ў нашым заканадаўстве нейкая льгота, надбаўка да пенсіі для тых, хто адпрацаваў бесперапынна на адным прадпрыемстве як я, напрыклад, - 39 гадоў у адным цэху, на адным заводзе ВЗЭП? У мяне ў працоўнай кніжцы адзін запіс.	У дзеючым заканадаўстве павышэнне пенсіі за бесперапынны стаж, не прадугледжана. Стаж працы для прызначэння пенсіі вылічаецца шляхам падсумоўвання перыядаў працы, якія працякалі ў розных працадаўцаў, і іншай дзейнасці (часу вучобы, ваеннай службы, догляду за дзецьмі, атрымання дапамогі па беспрацоўі і г.д.)
Атрымліваю пенсію па другой групе інваліднасці з дзяцінства, бацькі памерлі. Ці прызначаецца мне павышэнне да пенсіі згодна з Указам № 402?	У адпаведнасці з Указам №402 з 1 студзеня 2025 г. дзецям-інвалідам ва ўзросце да 18 гадоў, інвалідам з дзяцінства 1 і 2 групы, якія страцілі карміцеля ва ўзросце да 18 гадоў, устанаўліваецца павышэнне да сацыяльнай пенсіі, працоўнай пенсіі па інваліднасці або з нагоды страты карміцеля. Калі вашы бацька ці маці памерлі калі вам яшчэ не споўнілася 18 гадоў, Вам неабходна звярнуцца ва ўпраўленне сацыяльнай абароны па месцы вашага пенсіявання, прадставіўшы праваўстанаўліваючых дакументы (пасведчанне аб вашым нараджэнні, пасведчанне аб смерці аднаго з бацькоў).
Я ўжо на пенсіі, а ў дзяцінстве мы жылі ў вёсцы і дзецьмі падзараблялі на зернетаку, цялят кармілі, на палявыя работы выходзілі, нам налічвалі працадні па ведамасці. Ці змагу я, калі архівы пацвердзяць гэты стаж, разлічваць на пераразлік таго стажу, з якім пайшла на пенсію?	Так, можаце. Пры дакументальным пацвярджэнні праца ў калгасе ва ўзросце да 16 гадоў падчас летніх канікул залічваецца ў стаж па фактычнай працягласці.
Я пенсіянерка, ці магу перайсці на пенсію мужа, ён быў інвалідам I групы?	Вам можа быць прызначана пенсія з нагоды страты карміцеля пры ўсталяванні факта знаходжання на ўтрыманні мужа, але памер Вашай новай пенсіі не будзе такі, як у мужа. Пенсіі з нагоды страты карміцеля прызначаюцца ў памеры 40 працэнтаў сярэднямесячнага заробку карміцеля.
Калі я збіраюся аформіць ІП, даход будзе нестабільны, якім чынам гэта адаб'ецца на пенсіі?	У стаж працы залічваюцца перыяды працы, прадпрымальніцкай, творчай і іншай дзейнасці пры ўмове, што на працягу гэтых перыядаў рабілася выплата абавязковых страхавых узносаў. Пры гэтым, калі сярэднямесячны фактычны заробак (даход), з якога выплачаны абавязковыя страхавыя ўзносы, аказаўся ніжэйшым за мінімальную заработную плату, названыя перыяды залічваюцца ў стаж работы з прымяненнем паправачнага каэфіцыента. Паправачны каэфіцыент разлічваецца шляхам дзялення сярэднямесячнага фактычнага заработку (даходу) асобы на сярэднеарыфметычную велічыню мінімальнай заработнай платы за адпаведны перыяд выплаты абавязковых страхавых узносаў.
У мяне чацвёра дзяцей. Пры прызначэнні пенсіі ў 2010 г. мне залічылі ў стаж толькі 9 гадоў. Чула, што адбыліся нейкія змены. Ці закрануць яны мяне?	У стаж работы для вылічэння пенсіі ўлічваюцца перыяды водпуску па доглядзе дзіцяці і доглядзе дзяцей да дасягнення імі ўзросту 3 гадоў, але не больш за 12 гадоў у агульнай складанасці. Гэтая норма прымяняецца не толькі пры першасных прызначэннях пенсій жанчынам, якія нарадзілі чацвярых і больш дзяцей, але і да пенсій, прызначаных раней. Пры гэтым раней прызначаныя пенсіі будуць пераразлічвацца з улікам дадзенай нормы з першага чысла месяца, наступнага за тым, у якім жанчына звернецца за пераразлікам пенсіі ў органы па працы, занятасці і сацыяльнай абароне з заявай і пасведчаннямі аб нараджэнні дзяцей.
Мой брат, грамадзянін Беларусі, зараз працуе кіроўцам у Маскве, афіцыйна выплачвае ўнёскі ў пенсійны фонд Расiйскай Федэрацыі. Ці будзе праца ў Расіі залічана ў працоўны стаж пры налічэнні пенсіі ў Беларусі?	З улікам норм Пагаднення аб пенсійным забеспячэнні працоўных дзяржаў – членаў Еўразійскага эканамічнага саюза ад 20 снежня 2019 г. кожная дзяржава-член ЕАЭС прызначае пенсію і вылічае яе памер за стаж працы на яе тэрыторыі. За час працы ў Расіі прызначаць і выплачваць пенсію будзе Расійская Федэрацыя. Пры прызначэнні пенсіі ў Рэспубліцы Беларусь для вызначэння права на пенсію можа сумавацца стаж, набыты на тэрыторыі іншых дзяржаў-членаў ЕАЭС, за выключэннем выпадкаў, калі такі стаж працы супадае па часе.
У перыяд з 1994 года па 2007 год працавала медыцынскай сястрой выязной брыгады станцыі хуткай і неадкладнай медыцынскай дапамогі. Больш ільготнага стажу не маю. Чула, што падпісаны Указ, паводле якога, калі да 1 студзеня 2009 г. выпрацавана палова і больш ільготнага стажу, то пенсію могуць прызначыць раней за агульнаўстаноўлены пенсійны ўзрост.	У адпаведнасці з артыкулам 48 Закона аб пенсійным забеспячэнні асобным катэгорыям медыцынскіх работнікаў прадастаўлена магчымасць прызначыць пенсію за выслугу гадоў на 5 гадоў раней за агульнаўстаноўлены пенсійны ўзрост пры наяўнасці спецыяльнага стажу работы для жанчын - 25 гадоў, для мужчын - 30 гадоў. Ваш спецыяльны стаж складае не больш за 14 гадоў пры патрабуемым - 25 гадоў. Права на афармленне пенсіі за выслугу гадоў у Вас адсутнічае.
Планую звярнуцца па прызначэнне льготнай пенсіі, бо працую электрагазазваршчыкам. Стаж працы да 1 студзеня 2009 г. складае 8 гадоў. Але для прызначэння льготнай пенсіі гэтага стажу недастаткова і неабходна дадаць стаж працы, адпрацаваны пасля 1 студзеня 2009 г. Таму я хацеў бы даведацца які дакумент можа пацвердзіць факт выплаты маёй арганізацыяй за мяне ўзносаў і які ў мяне сфарміраваўся стаж працы ў якасці электразваршчыка пасля 1 студзеня 2009 г.?	У выпадку, калі Вы працуеце ў якасці электрагазазваршчыка на атэставаным працоўным месцы і за Вас наймальнікам праводзяцца штомесячныя адлічэнні ўзносаў на прафесійнае пенсійнае страхаванне ў Фонд сацыяльнай абароны насельніцтва, Ваш прафесійны стаж фарміруецца і назапашваецца на спецыяльнай (прафесійнай) частцы Вашага індывідуальнага асабовага рахунку. Улік названых звестак праводзіць Фонд сацыяльнай абароны насельніцтва на падставе справаздач і звестак, якія прадстаўляюцца наймальнікам. Заканадаўствам аб прафесійным пенсійным страхаванні прадугледжана прадастаўленне гэтай інфармацыі як непасрэдна самому работніку, так і наймальніку. Калі Вы звернецеся ў раённы аддзел Фонду па месцы жыхарства, то Вам дадуць інфармацыю аб бягучым стане спецыяльнай часткі індывідуальнага асабовага рахунку.
Атрымліваю пенсію па ўзросце. Каэфіцыент заробку 1,95332. Планую пайсці папрацаваць з невысокім заробкам. Ці страчу я што ў пенсіі?	У адпаведнасці з Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 29 кастрычніка 2024 г. № 402з 1 студзеня 2025 г. пенсія ў перыяд працы выплачваецца ў поўным памеры. Таму вы нічога не страціце.
Мне 64 гады, пражываю ў г. Віцебску, атрымліваю пенсію па ўзросце ў аддзяленні паштовай сувязі. Ці абавязкова мне трэба пераводзіць выплату пенсіі праз банк?	Законам Рэспублікі Беларусь ад 13 снежня 2023 года № 318-З "Аб змяненні законаў па пытаннях сацыяльнага абслугоўвання і сацыяльных выплат" прадугледжваецца новы парадак спосабу выплаты пенсій (дапамог). Так грамадзянам, якія не дасягнулі ўзросту 70 гадоў (акрамя інвалідаў І і ІІ групы), якія пражываюць у горадзе Мінску, гарадах абласнога падпарадкавання, раённых цэнтрах і атрымліваюць пенсіі (дапамогі) праз аб'екты паштовай сувязі, з 1 ліпеня бягучага года выплата пенсіі (дапамогі) будзе ажыццяўляцца толькі праз банк. Вы таксама можаце атрымліваць пенсію праз аб'ект паштовай сувязі з аплатай за кошт уласных сродкаў аказанай Вам паслугі па выплаце (дастаўцы) пенсіі аб'екту паштовай сувязі.
Ці ўключаюцца ў стаж пры прызначэнні пенсіі перыяды працы на тэрыторыі Украіны?	Украіна дэнансавала Пагадненне паміж Урадам Рэспублікі Беларусь і Урадам Украіны аб гарантыях правоў грамадзян у галіне пенсійнага забеспячэння ад 14 снежня 1995 г. (з 23 снежня 2023 г.), а таксама выйшла з Пагаднення аб гарантыях правоў грамадзян дзяржаў-удзельніц Садружнасці Незалежных Дзяржаў у галіне пенсійнага забеспячэння ад 13 сакавіка 1992 г. (з 19 чэрвеня 2023 г.) у сувязі з гэтым пры прызначэнні пенсіі ў Рэспублікі Беларусь перыяды працы на тэрыторыі Украіны залічваюцца ў стаж для вылічэння пенсіі толькі да 1 студзеня 1992 г.
Атрымліваю датэрміновую пенсію па ўзросце за работу з асаблівымі ўмовамі працы і прапрацаваў пасля прызначэння пенсіі 6 гадоў. Ці будзе мне залічаны ў стаж перыяд працы пасля прызначэння пенсіі?	Пералік прызначаных пенсій з улікам стажу працы, якая працякала пасля іх прызначэння, робіцца пры ўмове неатрымання пенсіі за гэты перыяд (частка 4 артыкула 51, артыкул 66 Закона аб пенсійным забеспячэнні). Паколькі Вы працавалі і атрымлівалі пенсію падставы для пераразліку пенсіі адсутнічаюць.