Камітэт па працы, занятасці
і сацыяльнай абароне Віцебскага

абласнога выканаўчага камітэта

Назва рубрыкі/падрубрыкі

Тэкст пытання

Тэкст адказу

Занятасць насельніцтва

4.1. рэгістрацыя і зняцце з уліку

Я не працую, майму дзіцяці 2 гады і 7 месяцаў, наведвае дзіцячы сад. Ці магу я зарэгістравацца беспрацоўнай у службе занятасці з мэтай пошуку працы?

Мацi, якая ажыццяўляе догляд дзіцяці ва ўзросце да 3 гадоў, незалежна ад таго наведвае дзіця дашкольную ўстанову ці не, не можа быць зарэгістравана ў службе занятасці ў якасці беспрацоўнай, бо ў адпаведнасці з арт. 2 Закона Рэспублікі Беларусь "Аб занятасці насельніцтва Рэспублікі Беларусь" адносіцца да занятага насельніцтва.

Для атрымання дапамогі ў пошуку працы Вы маеце права звярнуцца ў орган па працы, занятасці і сацыяльнай абароне па месцы жыхарства. Вас зарэгіструюць у якасці звярнуўшагася па пытаннях працаўладкавання і акажуць бясплатнае інфармацыйна-кансультацыйнае садзейнічанне ў падборы працоўнага месца.

4.2. Дапамогі

4.2.1.1. па беспрацоўі

Каму не выплачваецца службай занятасці дапамога па беспрацоўі?

У прызначэнні дапамогі па беспрацоўі можа быць адмоўлена ў выпадку:

• спынення працоўнага дагавора, заключанага на нявызначаны тэрмін, па дамове бакоў, жаданні працаўніка (за выключэннем спынення працоўнага дагавора пры наяўнасці абставін, якія выключаюць або якія значна абцяжарваюць працяг працы, а таксама ў выпадках парушэння наймальнікам заканадаўства аб працы, калектыўнай дамовы, дамовы, працоўнай дамовы) альбо спынення працоўнай дамовы па падставах, якія прызнаюцца ў адпаведнасці з заканадаўчымі актамі дыскрэдытуючымi абставінамі звальнення або прадугледжаным пунктамі 5–6 артыкула 47 Працоўнага кодэкса Рэспублікі Беларусь, а таксама звальнення за парушэнне воінскай або службовай дысцыпліны;
• датэрміновага спынення адукацыйных адносін па ініцыятыве ўстановы адукацыі, арганізацыі, якая рэалізуе адукацыйныя праграмы пасляўніверсітэцкай адукацыі, іншай арганізацыі, індывідуальнага прадпрымальніка, якім у адпаведнасці з заканадаўствам дадзена права ажыццяўляць адукацыйную дзейнасць (за выключэннем выпадкаў, прадугледжаных падпунктамі 5.2 i 5.7 пункта 5 артыкула 79 Кодэкса Рэспублікі Беларусь аб адукацыі);

4.4.1.2. па цяжарнасці і родах

Ці мае права на атрыманне дапамогі па цяжарнасці і родах непрацуючая жанчына?

Мае. У адпаведнасці з артыкулам 9 Закона Рэспублікі Беларусь ад 29 снежня 2012 г. № 7-З "Аб дзяржаўных дапамогах сем'ям, якія выхоўваюць дзяцей" жанчынам, зарэгістраваным у органах па працы, занятасці і сацыяльнай абароне ў якасці беспрацоўных, дапамога па цяжарнасці і родах назначаецца ў памеры 100 працэнтаў дапамогі па беспрацоўю за кожны каляндарны месяц перыяду (з 30 тыдняў цяжарнасці на 126 каляндарных дзён, у выпадку ўскладнёных родаў, у тым ліку нараджэння дваіх і больш дзяцей, - на 140 каляндарных дзён), але не менш за мінімальны памер дапамогі па цяжарнасці і родах.

Мінімальны памер дапамогі па цяжарнасці і родах у месяц складае 0,5 найбольшай велічыні бюджэту пражытачнага мінімуму ў сярэднім на душу насельніцтва, зацверджанага Саветам Міністраў Рэспублікі Беларусь, за два апошнія кварталы, адносна кожнага месяца водпуску па цяжарнасці і родах.

Дапамога па цяжарнасці і родах выплачваецца адначасова за ўвесь перыяд, засведчаны лістком непрацаздольнасці.

4.2.1.3. стыпендыя

Скажыце, ці будзе мне выплачвацца стыпендыя ў перыяд навучання па накіраванні службы занятасці і ў якім памеры?

Усім грамадзянам, накіраваным на навучанне органамі па працы, занятасці і сацыяльнай абароне, прызначаецца і выплачваецца стыпендыя, якая налічваецца з першага дня навучання.

Стыпендыя прызначаецца:

• грамадзянам, якія на працягу 12 месяцаў, папярэднічаючых іх рэгістрацыі ў якасці беспрацоўных, мелі аплатную працу (даход) не менш за 12 каляндарных тыдняў на ўмовах поўнага працоўнага дня (тыдня) або няпоўнага працоўнага дня (тыдня) з пераразлікам на 12 каляндарных тыдняў з поўным працоўным днём (тыднем), - у памеры трох базавых велічынь;
• грамадзянам, якія на працягу 12 месяцаў, папярэднічаючых іх рэгістрацыі ў якасці беспрацоўных, мелі аплатную працу (даход) менш за 12 каляндарных тыдняў, а таксама беспрацоўным пасля працяглага перапынку ў працы (больш за 12 месяцаў) і беспрацоўным, якія ўпершыню шукаюць працу, – у памеры паўтарачнай велічыні мінімальнай дапамогі па беспрацоўі для дадзенай катэгорыі беспрацоўных;
• грамадзянам, якія спынілі працоўны дагавор, заключаны на нявызначаны тэрмін, па дамове бакоў, жаданні працаўніка (за выключэннем спынення працоўнага дагавора пры наяўнасці абставін, якія выключаюць або якія значна абцяжарваюць працяг працы, а таксама ў выпадках парушэння наймальнікам заканадаўства аб працы, калектыўнай дамовы, дамовы, працоўнага дагавора) або працоўны дагавор з якімі спынены па падставах, якія прызнаюцца ў адпаведнасці з заканадаўчымі актамі дыскрэдытуючымi абставінамі звальнення або прадугледжаным пунктамі 5–6 артыкула 47 Працоўнага кодэкса Рэспублікі Беларусь, а таксама звольненым за парушэнне вайсковай або службовай дысцыпліны, якія датэрмінова спынілі адукацыйныя адносіны па ініцыятыве ўстановы адукацыі, арганізацыі, якая рэалізуе адукацыйныя праграмы пасля ВНУ, іншай арганізацыі, індывідуальнага прадпрымальніка, якім у адпаведнасці з заканадаўствам прадастаўлена права ажыццяўляць адукацыйную дзейнасць (за выключэннем выпадкаў, прадугледжаных падпунктамі 5.2 i 5.7 пункта 5 артыкула 79 Кодэкса Рэспублікі Беларусь аб адукацыі), і зарэгістраваным ва ўстаноўленым парадку беспрацоўнымі, - у памеры адной базавай велічыні;
• грамадзянам, эвакуяваным, адселеным, самастойна выехаўшым з тэрыторый, якія падвергліся радыеактыўнаму забруджванню ў выніку катастрофы на Чарнобыльскай АЭС (з зоны эвакуацыі (адчужэння), зоны першачарговага адсялення і зоны наступнага адсялення), за выключэннем прыбыўшых у названыя зоны пасля 1 студзеня 1990 г., і зарэгістраваным ва ўстаноўленым парадку беспрацоўнымі на працягу 12 месяцаў з дня эвакуацыі, адсялення, самастойнага пераезду на новае месца жыхарства, - у памеры сярэдняй заработнай платы па апошнім месцы працы.

4.3. Матэрыяльная дапамога беспрацоўным

Я зарэгістраваны больш за два месяцы ў якасці беспрацоўнага, ці маю я права на атрыманне матэрыяльнай дапамогі?

У адпаведнасці з Палажэннем аб парадку і ўмовах аказання матэрыяльнай дапамогі беспрацоўнаму і членам яго сям'і, а таксама грамадзянам у перыяд прафесійнай падрыхтоўкі, перападрыхтоўкі, павышэння кваліфікацыі і асваення зместу адукацыйнай праграмы навучальных курсаў, зацверджаным пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 17 лістапада 2006 г. № 1549 права на атрыманне матэрыяльнай дапамогі маюць:

• беспрацоўныя, якія знаходзяцца на ўліку ў органе па працы, занятасці і сацыяльнай абароне больш за адзін месяц, незалежна ад атрымання дапамогі па беспрацоўі;
• грамадзяне ў перыяд прафесійнай падрыхтоўкі, перападрыхтоўкі, павышэння кваліфікацыі і асваення зместу адукацыйнай праграмы навучальных курсаў па накіраванні органаў па працы, занятасці і сацыяльнай абароне (далей - грамадзяне ў перыяд навучання па накіраванні органаў па працы, занятасці і сацыяльнай абароне);

Матэрыяльная дапамога беспрацоўным, а таксама грамадзянам у перыяд навучання па накіраванні органаў па працы, занятасці і сацыяльнай абароне можа аказвацца пры выкананні адначасова наступных умоў:

• калі на дату падачы заявы сярэднямесячны сукупны даход на кожнага члена сям'і беспрацоўнага або грамадзяніна ў перыяд навучання па накіраванні органаў па працы, занятасці і сацыяльнай абароне, вылічаны за тры апошнія месяцы, якія папярэднічаюць звароту па матэрыяльную дапамогу (далей - сукупны даход), не перавышае найбольшай велічыні бюджэту пражытачнага мінімуму ў сярэднім на душу насельніцтва, зацверджанага Міністэрствам працы і сацыяльнай абароны, за два апошнія квартала, за выключэннем выпадкаў, прадугледжаных гэтым Палажэннем;
• пры ўдзеле беспрацоўнага ў аплачваемых грамадскіх працах у месяцы, папярэднічаючым месяцу падачы заявы;
• калі беспрацоўны выконвае абавязкі, вызначаныя ў частцы першай артыкула 9-1 Закона, і ў яго адсутнічаюць парушэнні, указаныя ў абзацах другім - пятым часткі другой і абзацах другім і трэцім часткі шостай артыкула 25 Закона Рэспублікі Беларусь ад 15 чэрвеня 2006 года "Аб занятасці насельніцтва Рэспублікі Беларусь" (далей - Закон), на працягу 12 месяцаў, якія папярэднічаюць дню падачы заявы, а грамадзянін у перыяд навучання па накіраванні органаў па працы, занятасці і сацыяльнай абароне выконвае абавязкі, вызначаныя ў частцы другой артыкула 9-1 Закона, і ў яго адсутнічаюць парушэнні, указаныя ў частцы трэцяй артыкула 23 Закона.

Матэрыяльная дапамога аказваецца незалежна ад удзелу ў аплачваемых грамадскіх працах наступным беспрацоўным:

• дзецям-сіротам, дзецям, якія засталіся без апекі бацькоў, асобам з ліку дзяцей-сірот і дзяцей, якія засталіся без апекі бацькоў;
• бацькам у шматдзетных і няпоўных сем'ях, а таксама якія выхоўваюць дзяцей-інвалідаў;
• асобам, якія не дасягнулі 18-гадовага ўзросту;
• інвалідам;
• асобам перадпенсійнага ўзросту (за два гады да наступлення ўзросту, які дае права на пенсію па ўзросце на агульных падставах);
• ветэранам баявых дзеянняў на тэрыторыі іншых дзяржаў, указаным у пунктах 1 - 3 артыкула 3 Закона Рэспублікі Беларусь ад 17 красавіка 1992 года "Аб ветэранах";
• цяжарным жанчынам;
• выконваючым часовыя працы, пра якія загадзя праінфармаваны органы па працы, занятасці і сацыяльнай абароне;
• асобам, якія маюць супрацьпаказанні да ўсіх відаў аплачваемых грамадскіх работ (пры наяўнасці заключэння урачэбна-кансультацыйнай камісіі).

Пераважнае права на атрыманне матэрыяльнай дапамогі прадастаўляецца беспрацоўным, грамадзянам у перыяд навучання па накіраванні органаў па працы, занятасці і сацыяльнай абароне, якія маюць беспрацоўнага мужа (жонку) альбо на сваім утрыманні інвалідаў або непаўналетніх дзяцей.

Для атрымання матэрыяльнай дапамогі беспрацоўны, а таксама грамадзянін у перыяд навучання па накіраванні органаў па працы, занятасці і сацыяльнай абароне звяртаюцца ў орган па працы, занятасці і сацыяльнай абароне па месцы рэгістрацыі з пісьмовай заявай аб аказанні матэрыяльнай дапамогі па форме, устаноўленай Міністэрствам працы і сацыяльнай абароны.

4.4. Пенсія па ўзросце датэрмінова

У якім выпадку беспрацоўнаму можа быць прызначана пенсія па ўзросце датэрмінова?

Беспрацоўным, якія маюць права на дапамогу па беспрацоўю на працягу 52 каляндарных тыдняў, па прапанове органаў дзяржаўнай службы занятасці насельніцтва пры адсутнасці магчымасці для працаўладкавання замест дапамогі па беспрацоўі з іх згоды прызначаецца датэрмінова пенсія па ўзросце, але не раней чым за адзін год да дасягнення ўстаноўленага заканадаўствам узросту. Фінансаванне выдаткаў, звязаных з выплатай пенсіі да дасягнення ўзросту, які дае права на пенсію, у тым ліку на льготных умовах, ажыццяўляецца за кошт сродкаў дзяржаўнага фонду садзейнічання занятасці.

Стаж працы для прызначэння дапамогі па беспрацоўі вызначаецца ў адпаведнасці з заканадаўствам аб пенсійным забеспячэнні.

4.5. Самазанятасць

1. Жадаю адкрыць свой бізнэс. Цi ёсць фінансавая падтрымка дзяржавы і хто можа яе атрымаць?

Садзейнічанне ў арганізацыі прадпрымальніцкай дзейнасці, дзейнасці па аказанні паслуг у сферы аграэкатурызму, рамеснай дзейнасці беспрацоўным ажыццяўляецца органамі па працы, занятасці і сацыяльнай абароне з улікам сацыяльна-эканамічнай сітуацыі і становішча на рынку працы ў адміністрацыйна-тэрытарыяльных адзінках вобласці і выяўляецца ў яе арганізацыйным і метадычным забеспячэнні, а таксама ў фінансавай падтрымцы.

Фінансавая падтрымка аказваецца беспрацоўным на падставе прадстаўленых імі дакументаў у выглядзе субсідыі.

Субсідыя прадастаўляецца беспрацоўным, дасягнуўшым 18-гадовага ўзросту, выконвае абавязкі, вызначаныя ў частцы першай артыкула 9-1, і пры адсутнасці ў іх парушэнняў, указаных у абзацах другім - пятым частцы другой і абзацах другім і трэцім часткі шостай артыкула 25 Закона Рэспублікі Беларусь "Аб занятасці насельніцтва Рэспублікі Беларусь", калі яны на працягу аднаго месяца з дня рэгістрацыі ў якасці беспрацоўных не змаглі працаўладкавацца на прыдатную работу або зарэгістраваліся ў якасці беспрацоўных пасля праходжання прафесійнай падрыхтоўкі, перападрыхтоўкі, павышэння кваліфікацыі і асваення зместу адукацыйнай праграмы навучальных курсаў (лекторыяў, тэматычных семінараў, практыкумаў, трэнінгаў, афіцэрскіх курсаў і іншых відаў навучальных курсаў) па накіраванні органаў па працы, занятасці і сацыяльнай абароне.

2. У якім памеры беспрацоўным даецца субсідыя?

Субсідыя прадастаўляецца ў памеры 11-кратнай велічыні бюджэту пражытачнага мінімуму ў сярэднім на душу насельніцтва (далей - бюджэт пражытачнага мінімуму), які дзейнічае на дату заключэння органамі па працы, занятасці і сацыяльнай абароне з беспрацоўным дагавора аб прадастаўленні субсідыі.

Пры арганізацыі прадпрымальніцкай дзейнасці, дзейнасці па аказанні паслуг у сферы аграэкатурызму, рамеснай дзейнасці беспрацоўнымі, зарэгістраванымі па месцы жыхарства ў малых гарадах і раёнах з высокай напружанасцю на рынку працы, пералік якіх вызначаецца мерапрыемствамі па рэалізацыі (выкананні) дзяржаўнай праграмы садзейнічання занятасці насельніцтва , а таксама ў сельскіх населеных пунктах, субсідыя прадастаўляецца ў памеры 15-кратнай велічыні бюджэту пражытачнага мінімуму, які дзейнічае на дату заключэння органамі па працы, занятасці і сацыяльнай абароне з беспрацоўным дагавора аб прадастаўленні субсідыі.

Пры арганізацыі беспрацоўнымі прадпрымальніцкай дзейнасці, звязанай з укараненнем вынікаў навуковых даследаванняў і распрацовак (аб'ектаў права прамысловай уласнасці - вынаходкі, карыснай мадэлі, прамысловага ўзору, гатункі раслін, тапалогіі інтэгральнай мікрасхемы), субсідыя прадастаўляецца ў памеры 20-кратнай велічыні бюджэту пражытачнага мінімуму, які дзейнічае на дату заключэння органамі па працы, занятасці і сацыяльнай абароне з беспрацоўным дагавора аб прадастаўленні субсідыі.

3. На якія мэты можна выкарыстоўваць сродкі субсідыі?

Сродкі, прадастаўленыя беспрацоўнаму ў выглядзе субсідыі, могуць быць выкарыстаны на набыццё абсталявання, інструментаў, машын і механізмаў, сыравіны, матэрыялаў, аплату паслуг, а таксама на іншыя мэты, звязаныя з арганізацыяй прадпрымальніцкай дзейнасці, дзейнасці па аказанні паслуг у сферы аграэкатурызму, рамеснай дзейнасці.

4. Якія дакументы неабходна падаць, каб атрымаць субсідыю?

Для вырашэння пытання аб прадастаўленні субсідыі беспрацоўны падае ў органы па працы, занятасці і сацыяльнай абароне па месцы сваёй рэгістрацыі:

• заяву аб прадастаўленні субсідыі;
• тэхніка-эканамічнае, у тым ліку фінансавае, абгрунтаванне (бізнэс-план) эфектыўнасці арганізацыі прадпрымальніцкай дзейнасці, дзейнасці па аказанні паслуг у сферы аграэкатурызму, рамеснай дзейнасці.

Пры арганізацыі прадпрымальніцкай дзейнасці, звязанай з укараненнем вынікаў навуковых даследаванняў і распрацовак (аб'ектаў права прамысловай уласнасці - вынаходкі, карыснай мадэлі, прамысловага ўзору, гатункі раслін, тапалогіі інтэгральнай мікрасхемы), дадаткова беспрацоўны падае ў органы па працы, занятасці і сацыяльнай абароне па месцы сваёй рэгістрацыі адзін з наступных дакументаў, якія сведчаць права на выкарыстанне такога аб'екта:

• ахоўны дакумент на аб'ект права прамысловай уласнасці (патэнт або пасведчанне);
• зарэгістраваныя ў патэнтным органе ліцэнзійная дамова аб прадастаўленні права выкарыстання вынаходства, карыснай мадэлі, прамысловага ўзору, гатункі раслін, тапалогіі інтэгральнай мікрасхемы, дамова саступкі правоў на ахоўваемыя ў Рэспубліцы Беларусь названыя аб'екты прамысловай уласнасці, дамова комплекснай прадпрымальніцкай ліцэнзіі (франчайзінгу) і іншыя дагаворы, якія па свайму зместу адпавядаюць названым дагаворам, або абавязацельства аб прадастаўленні названых дагавораў на працягу чатырох месяцаў пасля дзяржаўнай рэгістрацыі ў якасці індывідуальнага прадпрымальніка або рэгістрацыі прыватнага ўнітарнага прадпрыемства, сялянскай (фермерскай) гаспадаркі.

4.6. Садзейнічанне ў працаўладкаванні

4.6.1.1. беспрацоўныя

4.6.1.2. інваліды

Якой гарантыяй карыстаюцца інваліды пры працаўладкаванні па накiраваннi органаў па працы, занятасці і сацыяльнай абароне?

Дзяржаўная служба занятасці насельніцтва аказвае садзейнічанне ў працаўладкаванні найбольш уразлівай у сацыяльным плане катэгорыі грамадзян з паніжанай канкурэнтаздольнасцю на рынку працы - беспрацоўным інвалідам, якія маюць індывідуальныя праграмы рэабілітацыі, у якіх змяшчаюцца рэкамендацыі медыка-рэабілітацыйнай экспертнай камісіі (МРЭК). Для больш эфектыўнага іх працаўладкавання рашэннямі гаррайвыканкамаў устанаўліваецца наймальнікам усіх форм уласнасці заданне (бронь) па працаўладкаванню інвалідаў. Беспрацоўныя інваліды, якія жадаюць працаваць і маюць адпаведныя паказанні да працы, могуць звярнуцца ва ўпраўленні па працы, занятасці і сацыяльнай абароне гаррайвыканкамаў для азнаямлення з пералікам вакансій, якія ёсць на прадпрыемствах, атрымання дапамогі ў працаўладкаванні або прафесійнай падрыхтоўцы.

Для чаго інваліду патрэбна індывідуальная праграма рэабілітацыі?

Індывідуальная праграма рэабілітацыі з'яўляецца афіцыйным дакументам, які сведчыць групу і прычыну інваліднасці. Яна вызначае канкрэтныя аб'ёмы, віды, тэрміны правядзення рэабілітацыйных мер і віды сацыяльнай дапамогі. Індывідуальная праграма рэабілітацыі з'яўляецца дакументам, абавязковым для выканання ўсімі дзяржаўнымі органамі і наймальнікамі незалежна ад арганізацыйна-прававых форм і форм уласнасці.

Дзе можа працаўладкавацца інвалід?

Інваліду, з улікам індывідуальнай праграмы рэабілітацыі, забяспечваецца права працаваць у наймальніка, а таксама ў спецыялізаваных арганізацыях, цэхах і ўчастках. Акрамя таго, інваліды могуць займацца прадпрымальніцкай і іншай працоўнай дзейнасцю, дазволенай заканадаўствам.

Што такое працоўная рэабілітацыя?

Адаптацыя інвалідаў да працоўнай дзейнасці - комплекс мерапрыемстваў, накіраваных на:

набыццё і ўдасканаленне інвалідамі прафесійных ведаў, уменняў і навыкаў з улікам атрыманай або існуючай у іх спецыяльнасці (прафесіі);

набыццё, аднаўленне і развіццё наяўных у інвалідаў працоўных здольнасцей і замацаванне іх у працэсе ажыццяўлення працоўнай дзейнасці;

падвышэнне канкурэнтаздольнасці інвалідаў на рынку працы;

працаўладкаванне інвалідаў у адпаведнасці з атрыманай або наяўнай спецыяльнасцю (прафесіяй).

На працягу якога часу інвалід можа праходзіць працоўную рэабілітацыю?

Адаптацыя інвалідаў да працоўнай дзейнасці можа ажыццяўляцца ў тэрмін ад шасці месяцаў да аднаго года ў адпаведнасці з індывідуальнай праграмай рэабілітацыі інваліда, якая выдаецца МРЭК па выніках медыка-сацыяльнай экспертызы. Такі парадак устаноўлены арт. 9 Закона № 1224-ХII.

Ці можна адмовіць інваліду ў заключэнні працоўнай дамовы?

Адмова ў заключэнні працоўнай дамовы альбо ў прасоўванні па працы, звальненне па ініцыятыве наймальніка, перавод інваліда на іншую працу без яго згоды па матывах інваліднасці не дапускаюцца. Выключнымі з'яўляюцца выпадкі, калі ў адпаведнасці з медыцынскім заключэннем стан здароўя інваліда перашкаджае выкананню працоўных абавязкаў або пагражае яго здароўю і бяспецы працы (арт.283 Працоўнага кодэкса РБ (далей - ПК)). Па патрабаванні інваліда або спецыяльна ўпаўнаважанага дзяржаўнага органа наймальнік абавязаны паведаміць яго аб матывах адмовы ў прыёме на працу ў пісьмовай форме не пазней як за 3 дні пасля звароту.

Ці можна скасаваць працоўны дагавор з інвалідамі, якія праходзяць рэабілітацыю?

Згодна з арт. 283 ПК не дапускаецца скасаванне працоўнай дамовы па ініцыятыве наймальніка з інвалідамі, якія праходзяць медыцынскую, медыка-прафесійную, прафесійную, працоўную і сацыяльную рэабілітацыю ў адпаведных установах, незалежна ад тэрміну знаходжання ў іх.

Медыцынская рэабілітацыя - працэс, накіраваны на аднаўленне і кампенсацыю медыцынскімі і іншымі метадамі функцыянальных магчымасцяў арганізма чалавека, парушаных з прычыны прыроджанага дэфекту, перанесеных хвароб ці траўм.

Медыка-прафесійная рэабілітацыя - працэс аднаўлення працаздольнасці, які спалучае медыцынскую рэабілітацыю з вызначэннем і трэніроўкай прафесійна значных функцый, падборам прафесіі і адаптацыі ў ёй.

Прафесійная рэабілітацыя вызначае сістэму мер, якія забяспечваюць інваліду магчымасць атрымаць прыдатную працу або захаваць ранейшую і прасоўвацца па службе (працы).

Працоўная рэабілітацыя - працэс працаўладкавання і адаптацыі інваліда на канкрэтным працоўным месцы.

Сацыяльная рэабілітацыя прадугледжвае сістэму мерапрыемстваў, якія забяспечваюць паляпшэнне ўзроўню жыцця інвалідаў, стварэнне ім роўных магчымасцей для ўдзелу ў жыцці грамадства.

Ці правамерна ўстанаўленне выпрабавальнага тэрміну пры прыёме на працу інвалідаў?

Як правіла, для ўсіх работнікаў пры прыёме на працу наймальнік можа ўсталёўваць папярэдняе выпрабаванне з мэтай праверкі іх дзелавых якасцяў. Што датычыцца ўстанаўлення выпрабавальнага тэрміну пры працаўладкаванні інвалідаў, то наймальнік пры заключэнні любога віду працоўнага дагавора з названымі асобамі папярэдняе выпрабаванне ўстанаўліваць не мае права (п.4 часткі пятай арт.28 і частка першая арт. 287 ПК).

Для якой катэгорыі інвалідаў прадугледжваецца заканадаўствам скарочаная працягласць працоўнага часу?

У якім памеры праводзіцца аплата працы інвалідаў I і II групы?

У адпаведнасці з часткай трэцяй арт. 114 ПК інвалідам I і II групы ўстаноўлена скарочаная працягласць рабочага часу не больш за 35 г на тыдзень. Працягласць працоўнай змены пры працягласці працоўнага тыдня 35 г не можа перавышаць 7 г (арт. 115 ПК). Падставай для ўстанаўлення скарочанай працягласці рабочага часу з'яўляецца заключэнне МРЭК аб устанаўленні I або II групы інваліднасці. Пры гэтым пісьмовая заява інваліда не патрабуецца.

Устанаўленне інвалідам I і II групы скарочанага працоўнага часу (не больш за 35 г на тыдзень) не цягне за сабой змянення аплаты працы. Іншымі словамі, аплата працы інвалідаў І і ІІ групы пры пагадзiннай форме аплаты працы ўстанаўліваецца ў тых жа памерах, што і для працуючых з поўнай працягласцю рабочага часу (40 г у тыдзень), пры ўмове, што ў тыдзень адпрацаваны ўсе 35 гадзін.

Заключэннем МРЭК інваліду II групы ўстаноўлена працягласць рабочага дня 4 г.

У якім памеры павінна рабіцца аплата яго працы?

Згодна з арт. 290 ПК аплата працы работнікаў з няпоўным працоўным часам робіцца прапарцыйна адпрацаванаму часу (пры пагадзiннай форме аплаты працы) або ў залежнасці ад выпрацоўкі (пры здзельнай форме аплаты працы). Працоўны час працягласцю 4 г, устаноўлены інваліду II групы па заключэнні МРЭК, з'яўляецца няпоўным працоўным часам. Гэта значыць, што аплата працы ў дадзеным выпадку павінна ажыццяўляцца за фактычна адпрацаваны час зыходзячы з гадзіннай тарыфнай стаўкай, якая вызначаецца шляхам дзялення ўстаноўленай месячнай тарыфнай стаўкі (аклада) на сярэднямесячны фонд працоўнага часу пры 35-гадзінным працоўным тыдні.

Згодна з заключэннем МРЭК інваліду III групы ўстаноўлены працоўны дзень працягласцю 5 гадзін.

Ці абавязаны наймальнік выконваць гэту рэкамендацыю МРЭК? Ці неабходна для афармлення няпоўнага працоўнага дня пісьмовая заява работніка?

У адпаведнасці з арт. 49 Закона РБ ад 18.06.1999 № 2435-XII "Аб ахове здароўя" заключэнні МРЭК з'яўляюцца абавязковымі для наймальнікаў.

З улікам выкладзенага, калі ў заключэнні МРЭК рэкамендаваны няпоўны працоўны час (няпоўны працоўны дзень або няпоўны працоўны тыдзень з дадатковым выхадным днём), наймальнік абавязаны выканаць гэту ўмову.

Пры ўстанаўленні інваліду III групы няпоўнага працоўнага часу аплата працы ажыццяўляецца прапарцыйна адпрацаванаму часу, паколькі пры няпоўным працоўным дні памяншаецца норма штодзённай працы, а пры няпоўным працоўным тыдні скарачаецца колькасць працоўных дзён у тыдзень.

Падставай для афармлення няпоўнага працоўнага дня, роўнага 5 г, у дадзеным выпадку з'яўляецца заключэнне МРЭК. Пры гэтым пісьмовая заява працаўніка не патрабуецца, а наймальнік абавязаны выдаць адпавядаючы загад.

Якая працягласць працоўнага водпуску прадугледжана цяпер для інвалідаў?

Калі інваліду ўстаноўлены скарочаны або няпоўны працоўны дзень або няпоўны працоўны тыдзень, то якая працягласць яго працоўнага водпуску?

Законам РБ ад 20.07.2007 № 272-З "Аб унясенні змяненняў і дапаўненняў у Працоўны кодэкс Рэспублікі Беларусь" выключаны арт. 156 ПК, якiм быў прадугледжаны асноўны падоўжаны водпуск для інвалідаў.

У той жа час пастановай Савета Міністраў РБ ад 24.01.2008 № 100 "Аб прадастаўленні асноўнага водпуску працягласцю больш за 24 каляндарныя дні" для інвалідаў незалежна ад групы інваліднасці ўстаноўлены асноўны водпуск працягласцю 30 каляндарных дзён.

У адпаведнасці з п. 2 пастановы Савета Міністраў РБ ад 19.01.2008 № 73 "Аб дадатковых водпусках за працу са шкоднымі і (або) небяспечнымі ўмовамі працы і асаблівы характар працы" да асноўнага водпуску больш за 24 каляндарныя дні, які прадастаўляецца інвалідам, далучаюцца дадатковыя водпускі за работу са шкоднымі і (або) небяспечнымі ўмовамі працы і за асаблівы характар работы.

Пры прадастаўленні працоўнага водпуску не мае значэння, устаноўлены работніку-інваліду скарочаны або няпоўны працоўны дзень або няпоўны працоўны тыдзень.

Ці можа наймальнік адмовіць інваліду ў прадастаўленні сацыяльнага водпуску без захавання заработнай платы?

Пунктам 4 часткі першай арт. 189 ПК прадугледжана, што інваліды, якія працуюць на вытворчасцях, у цэхах і на ўчастках, спецыяльна прызначаных для працы інвалідаў, а таксама ў навучальна-вытворчых арганізацыях таварыстваў глухіх, маюць права на атрыманне сацыяльнага водпуску без захавання заработнай платы працягласцю да 14 каляндарных дзён. Указаны водпуск прызначаны для аздараўлення (а таксама лячэння), і наймальнік абавязаны яго прадастаўляць па просьбе работніка ў кожным каляндарным годзе поўнасцю або па частках разам з асноўным працоўным водпускам або асобна ад яго.

Ці дазваляецца прыцягваць інвалідаў да звышурочнай працы, працы ў начны час, у выхадныя і святочныя дні?

Ці дапускаецца накіраванне інвалідаў у службовую камандзіроўку?

У адпаведнасці з арт. 287 ПК прыцягненне інвалідаў да звышурочнай працы, працы ў начны час (з 22.00 да 6.00), у дзяржаўныя святы і святочныя дні, устаноўленыя і аб'яўленыя Прэзідэнтам РБ непрацоўнымі днямі, рабоце ў выхадныя дні дапускаецца толькі з іх згоды і пры ўмове, калі такая работа не забаронена ў адпаведнасці з медыцынскім заключэннем.

Накіраванне інвалідаў у службовую камандзіроўку дапускаецца толькі з іх згоды (арт. 287 ПК).

Работнік атрымаў інваліднасць з прычыны працоўнага калецтва на прадпрыемстве, якія абавязацельствы наймальніка ў дадзеным выпадку?

Артыкулам 258 Працоўнага кодэкса Рэспублікі Беларусь на наймальніка ўскладзены абавязкі па выдзяленні або стварэнні новага працоўнага месца для працаўладкавання такога работніка.

Адказнасць за невыкананне наймальнікам абавязку па стварэнні працоўнага месца прадугледжана арт. 9.15 Кодэкса Рэспублікі Беларусь аб адміністрацыйных правапарушэннях.

4.6.1.3. асобы, вызваленыя з месцаў пазбаўлення волі

У мяне сканчаецца тэрмін адбыцця ў месцах пазбаўлення волі. Жадаю вярнуцца ў вёску да маіх бацькоў. Маю прафесію цесляра, дзе я магу атрымаць працу?

Дзяржава забяспечвае дадатковыя гарантыі занятасці грамадзянам, якія асабліва маюць патрэбу ў сацыяльнай абароне, у тым ліку вызваленым з месцаў пазбаўлення волі шляхам давядзення рашэннямі гаррайвыканкамаў наймальнікам усіх форм уласнасці задання (броні) па іх працаўладкаванню.

Пасля вызвалення і атрымання рэгістрацыі Вам неабходна звярнуцца ў орган па працы, занятасці і сацыяльнай абароне па месцы рэгістрацыі для аказання Вам садзейнічання ў працаўладкаванні, атрымання адраснай сацыяльнай дапамогі.

4.6.1.4. іншыя

Хто можа быць накіраваны органам па працы, занятасці і сацыяльнай абароне да наймальніка для працаўладкавання на вакантнае працоўнае месца ў лік броні?

У адпаведнасці з артыкулам 11 Закона Рэспублікі Беларусь ”Аб занятасці насельніцтва Рэспублікі Беларусь“ ад 15.06.2006 № 125-З дзяржава забяспечвае дадатковыя гарантыі ў галіне садзейнічання занятасці насельніцтва (шляхам устанаўлення наймальнікам броні прыёму на працу) наступным грамадзянам:

• дзецям-сіротам, дзецям, якія засталіся без апекі бацькоў, асобам з ліку дзяцей-сірот і дзяцей, пакінутых без апекі бацькоў;
• бацькам у шматдзетных і няпоўных сем'ях, а таксама выхоўваючым дзяцей-інвалідаў;
• інвалідам;
• вызваленым з месцаў пазбаўлення волі;
• упершыню тым, хто шукае працу ва ўзросце да 21 года;
• асобам перадпенсійнага ўзросту (за два гады да наступлення ўзросту, які дае права на пенсію па ўзросце на агульных падставах);
• ветэранам баявых дзеянняў на тэрыторыі іншых дзяржаў, указаных у пунктах 1–3 артыкула 3 Закона Рэспублікі Беларусь ад 17 красавіка 1992 г. № 1594-XII "Аб ветэранах";
• звольненым з ваеннай службы, з органаў унутраных спраў, Следчага камітэта, Дзяржаўнага камітэта судовых экспертыз, органаў фінансавых расследаванняў Камітэта дзяржаўнага кантролю, органаў і падраздзяленняў па надзвычайных сітуацыях у сувязі з заканчэннем тэрміновай службы, ліквідацыяй арганізацыі, скарачэннем колькасці або штата работнікаў, па стане здароўя або па іншым уважлівым прычынам без права на пенсію;
• звольненым з альтэрнатыўнай службы ў сувязі з заканчэннем праходжання альтэрнатыўнай службы;
• эвакуіраваным, адселеным, самастойна выехаўшым з тэрыторый, якія падвергліся радыеактыўнаму забруджванню ў выніку катастрофы на Чарнобыльскай АЭС (з зоны эвакуацыі (адчужэння), зоны першачарговага адсялення і зоны наступнага адсялення), за выключэннем тых, хто прыбыў у названыя зоны пасля 1 студзеня 1990 г.;
• іншым грамадзянам, калі гэта вызначана законамі і актамі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь.

Дзяржава забяспечвае працаўладкаванне бацькоў, якія абавязаны кампенсаваць расходы, затрачаныя дзяржавай на ўтрыманне дзяцей, якія знаходзяцца на дзяржаўным забеспячэнні (далей – абавязаныя асобы), і накіраваныя па судовай пастанове ў органы па працы, занятасці і сацыяльнай абароне, шляхам устанаўлення броні для прыёму іх на працу.

4.7. Перасяленне грамадзян

Жыву з мужам і дзіцём у бацькоў у г. Віцебску. Жадаю перасяліцца ў сельскую мясцовасць. Падкажыце, чым можа дапамагчы служба занятасці?

Служба занятасці насельніцтва валодае звесткамі аб наяўнасці вакансій, працоўных месцаў і свабоднага жылля ў гаспадарках, як Віцебскай вобласці, так і па Рэспубліцы Беларусь.

Пры перасяленні беспрацоўнаму ажыццяўляецца выплата ў памеры сяміразовай велічыні бюджэту пражытачнага мінімуму (БПМ). Дадаткова ажыццяўляецца выплата грашовых сродкаў беспрацоўным у памеры двухразовай велічыні БПМ пры перасяленні беспрацоўных з гарадоў у малыя, сярэднія гарадскія паселішчы, у сельскую мясцовасць, а таксама гарады-спадарожнікі.

Паколькі Вы пражываеце ў г. Віцебску Вам будзе выплачана дзевяціразовая велічыня БПМ.

Мы з сынам беспрацоўныя, жадаем знайсці працу і памяняць месца жыхарства, здымаем жыллё. Даведаліся, што можна атрымаць работу з прадастаўленнем жылля пры перасяленні ў сельскую мясцовасць з выплатай грашовых сродкаў. Куды нам звярнуцца, і якія будуць выплаты ў сувязі з перасяленнем?

У адпаведнасці з Інструкцыяй аб парадку і ўмовах аказання садзейнічання ў перасяленні беспрацоўных і членаў іх сем'яў у сувязі з пераездам у іншую мясцовасць на новае месца жыхарства і работы з выплатай грашовых сродкаў, зацверджанай пастановай Міністэрства працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь ад 19 лістапада 2016 г. №62, органы па працы, занятасці і сацыяльнай абароне па месцы жыхарства беспрацоўнага аказваюць садзейнічанне ў перасяленні беспрацоўнага і членаў яго сям'і ў іншую мясцовасць на новае месца жыхарства і работы з выплатай грашовых сродкаў і кампенсацыяй расходаў на пераезд.

Пры перасяленні беспрацоўнага і яго членаў сям'і ажыццяўляецца выплата ў памеры сяміразовай велічыні бюджэту пражытачнага мінімуму (БПМ). Калі ў склад сям'і ўваходзяць некалькі беспрацоўных, якія знаходзяцца на ўліку ў органах па працы, занятасці і сацыяльнай абароне, сяміразовая велічыня БПМ выплачваецца кожнаму з іх пры ўмове заключэння з імі дагавора аб перасяленні і прадастаўленні гарантаванага рабочага месца кожнаму.

Акрамя таго, кампенсуюцца выдаткі на пераезд беспрацоўнага і членаў яго сям'і, гэта значыць выдаткі па праездзе, перавозцы маёмасці. Пры неабходнасці асабістай гутаркі беспрацоўнага з наймальнікам, а таксама заключэння дагавора, кампенсуюцца расходы па праездзе да месца знаходжання наймальніка і назад.

Перасяленне беспрацоўнага і членаў яго сям'і з выдзяленнем грашовых сродкаў і кампенсацыяй расходаў, звязаных з пераездам, службай занятасці аказваецца толькі адзін раз.

Дзе можна атрымаць інфармацыю аб вакансіях з прадастаўленнем жылля?

Інфармацыю аб вакансіях, у тым ліку з прадастаўленнем жылля для перасялення беспрацоўных і членаў іх сем'яў можна атрымаць пры асабістым звароце ў органы па працы, занятасці і сацыяльнай абароне па месцы жыхарства, а таксама на сайце Міністэрства працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь.

Па накіраванні службы занятасці я праходжу навучанне па прафесіі "электрагазазваршчык", тэрмін навучання працяглы, а я ўжо маю навыкі працы па дадзенай прафесіі, хачу падпрацаваць у вольны ад вучобы час. Ці магу я сумяшчаць навучанне ад службы занятасці і часовую працу?

Навучанне грамадзян па накіраванні органаў па працы, занятасці і сацыяльнай абароне можа сумяшчацца, па іх жаданні, у вольны ад заняткаў час з працаўладкаваннем на некваліфікаваную працу, а таксама на часовую працу па прафесіі (спецыяльнасці), па якой яны праходзяць навучанне. Вы павінны загадзя апавясціць орган па працы, занятасці і сацыяльнай абароне, які накіраваў Вас на навучанне, аб заключэнні Вамі такой працоўнай дамовы з указаннем наймальніка, прафесіі (пасады), тэрміна дзеяння дамовы.

Орган па працы, занятасці і сацыяльнай абароне на падставе звестак аб Вашым працаўладкаванні прымае рашэнне аб далейшым фінансаванні навучання з улікам магчымасці сумяшчэння працы з навучаннем, а таксама прафесіі (спецыяльнасці), па якой Вы працаўладкаваліся ў перыяд навучання.

У выпадку прыняцця рашэння аб спыненні фінансавання Вашага навучання орган па працы, занятасці і сацыяльнай абароне ў трохдзённы тэрмін пісьмова інфармуе пра гэта Вас і ўстанову адукацыі.

Я маю вышэйшую медыцынскую адукацыю. Па склаўшыхся сямейных абставінах працяглы час (6 гадоў) не працавала па атрыманай спецыяльнасці "тэрапеўта". У сапраўдны момант хацела б аднавіць сваю працоўную дзейнасць па наяўнай медыцынскай спецыяльнасці, але з-за працяглага перапынку страціла кваліфікацыю і мяне не могуць узяць на працу, а вакансіі "ўрача-тэрапеўта" ў нашым горадзе ёсць. Скажыце, ці можа мяне служба занятасці накіраваць на курсы перападрыхтоўкі медыцынскіх працаўнікоў?

У сувязі з тым, што Вы мае працяглы перапынак у прафесійнай дзейнасці медыцынскага работніка (больш за тры гады), аднаўленне Вашай працоўнай дзейнасці па гэтым напрамку магчыма толькі пасля праходжання павышэння кваліфікацыі па наяўнай спецыяльнасці або перападрыхтоўкі.

У мэтах сацыяльнай абароны беспрацоўных, якія маюць медыцынскую або фармацэўтычную адукацыю, не працавалі па наяўнай у іх спецыяльнасці больш за тры гады, органы па працы, занятасці і сацыяльнай абароне гаррайвыканкамаў на падставе патрэбнасці арганізацый аховы здароўя ў кадрах і згодна з каляндарным планам паслядыпломнай падрыхтоўкі, накіроўваюць беспрацоўнага ва ўстанову адукацыі (падраздзяленне ўстановы адукацыі) на навучанне запатрабаванай спецыяльнасці. Накiраванне ад службы занятасці будзе з'яўляцца безумоўнай падставай для залічэння на навучанне беспрацоўнага. Аплата за навучанне ажыццяўляецца органам па працы, занятасці і сацыяльнай абароне, які накіраваў беспрацоўнага на прафнавучанне.

4.9. іншыя

Я працую швачкай на прыватным прадпрыемстве, з лютага 2013 года з'яўляюся абавязанай асобай. Ці магу я пераўладкавацца на іншае прадпрыемства?

У адпаведнасці з патрабаваннямі Дэкрэта Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 24 лістапада 2006 г. № 18 "Аб дадатковых мерах па абароне дзяцей у нядобранадзейных сем'ях" (частка пятнаццатая пункта 14), калі Вы самастойна знойдзеце месца працы з заработнай платай, абавязкова перавышаючай заработную плату па Вашым сапраўдным месцы працы, то Вам неабходна:

першае – атрымаць ад новага наймальніка ліст, які гарантуе Ваша працаўладкаванне;

другое - звярнуцца ў аддзел кадраў па Вашым цяперашнiм месцы працы, для атрымання пісьмовага ўзгаднення ўпраўлення па працы, занятасці і сацыяльнай абароне (таго горада (раёна), на тэрыторыі якога Вы пражываеце), для Вашага далейшага працаўладкавання па тым месцы працы, якое Вы знайшлі.

Дадаткова інфармуем Вас, што згодна з часткай трынаццатай пункта 14 Дэкрэта № 18, Вы не можаце быць звольнены з працы да поўнай кампенсацыі выдаткаў па ўтрыманні дзяцей, за выключэннем выпадкаў:

- перапрацаўладкавання (апісана вышэй);

– прадугледжаных у пунктах 1 (акрамя скарачэння колькасці або штата работнікаў), 2, 8 артыкула 42, пунктах 1, 2, 5, 6 артыкула 44 і пунктах 2, 4 артыкула 47 Працоўнага кодэкса Рэспублікі Беларусь:

- ліквідацыя арганізацыі, спыненне дзейнасці індывідуальнага прадпрымальніка;

- неадпаведнасць работніка займаемай пасады або выкананай рабоце з прычыны стану здароўя, які перашкаджае прадаўжэнню гэтай работы;

- здзяйсненне па месцы працы крадзяжу маёмасці наймальніка, усталяванага ўступіўшым у законную сілу прысудам суда або пастановай органа, у кампетэнцыю якога ўваходзіць накладанне адміністрацыйнага спагнання;

- прызыў работніка на ваенную службу;

- аднаўленне на працы работніка, які раней выконваў гэту работу;

- уступленне ў законную сілу прыгавору суда, якім работнік асуджаны да пакарання, якое выключае прадаўжэнне работы, або судовай пастановы аб працаўладкаванні работніка, абавязанага кампенсаваць расходы на ўтрыманне дзяцей;

- смерць работніка;

- здзяйсненне вінаватых дзеянняў работнікам, які непасрэдна абслугоўвае грашовыя і матэрыяльныя каштоўнасці, калі гэтыя дзеянні з'яўляюцца падставай для страты даверу да яго з боку наймальніка;

- накіраванне работніка па пастанове суда ў лячэбна-працоўны прафілакторый.