Альтэрнатыўная служба
На альтэрнатыўную службу могуць быць накіраваны грамадзяне, якія падлягаюць прызыву на тэрміновую ваенную службу, службу ў рэзерве, прыдатныя па стане здароўя і фізічнаму развіццю да праходжання тэрміновай ваеннай службы, службы ў рэзерве, асабіста заявіўшыя аб тым, што прыняцце ваеннай прысягі, нашэнне, прымяненне зброі або непасрэдны ўдзел у вытворчасці і абслугоўванні зброі, боепрыпасаў і баявой тэхнікі супярэчаць іх рэлігійным перакананнях у той меры, у якой становіцца немагчымым праходжанне вайсковай службы.
На альтэрнатыўную службу не накіроўваюцца грамадзяне, вызваленыя ў адпаведнасці з заканадаўствам ад прызыву на тэрміновую ваенную службу, службу ў рэзерве або якія маюць права на адтэрміноўку ад прызыву на тэрміновую ваенную службу, службу ў рэзерве.
Грамадзянін, які падлягае прызыву на тэрміновую ваенную службу, службу ў рэзерве, пры наяўнасці ў яго падстаў, прадугледжаных часткай першай артыкула 3 Закона Рэспублікі Беларусь ад 4 чэрвеня 2015 г., N 276-З "Аб альтэрнатыўнай службе", не пазней за дзесяць каляндарных дзён да заканчэння мерапрыемстваў па прызыве на тэрміновую ваенную службу, службу ў рэзерве можа звярнуцца з пісьмовай заявай аб замене вайсковай службы на альтэрнатыўную службу (далей - заява) у раённую (гарадскую) прызыўную камісію па месцы жыхарства (далей - прызыўная камісія). У заяве павінны быць выкладзены прычыны, якія заахвоцілі грамадзяніна заявіць пра замену вайсковай службы на альтэрнатыўную службу. Да заявы прыкладаецца аўтабіяграфія грамадзяніна. Грамадзянін мае права прадстаўляць іншыя матэрыялы, якія могуць служыць пацвярджэннем інфармацыі, выкладзенай у заяве.
У выпадку прыняцця прызыўной камісіяй рашэння аб замене вайсковай службы на альтэрнатыўную службу ваенны камісарыят на працягу пяці каляндарных дзён пасля пасяджэння названай камісіі выдае грамадзяніну накіраванне ў орган па працы, занятасці і сацыяльнай абароне па месцы жыхарства грамадзяніна.
Грамадзянін, у дачыненні да якога прынята рашэнне аб замене вайсковай службы на альтэрнатыўную службу, абавязаны з'явіцца ў орган па працы, занятасці і сацыяльнай абароне па месцы свайго жыхарства ў тэрмін, пазначаны ў накiраваннi ваеннага камісарыята.
Грамадзянін, у дачыненні да якога прынята рашэнне аб замене вайсковай службы на альтэрнатыўную службу, мае права да дня ўбыцця да месца праходжання альтэрнатыўнай службы заявіць пра сваё жаданне прайсці ваенную службу. Такі грамадзянін прызываецца на тэрміновую ваенную службу на агульных падставах і не можа быць паўторна накіраваны для праходжання альтэрнатыўнай службы.
Грамадзяне праходзяць альтэрнатыўную службу ў арганізацыях аховы здароўя, сацыяльнай сферы, жыллёва-камунальнай, сельскай і лясной гаспадаркі, у арганізацыях, якія займаюцца добраўпарадкаваннем тэрыторый, будаўніцтвам і рамонтам дарог і чыгуначных шляхоў. Грамадзяне, якія праходзяць альтэрнатыўную службу, могуць прыцягвацца да ўдзелу ў ліквідацыі наступстваў надзвычайных сітуацый прыроднага і тэхнагеннага характару ў адпаведнасці з заканадаўствам.
Для грамадзян устаноўлены наступныя тэрміны альтэрнатыўнай службы:
- якія не маюць вышэйшай адукацыі - 36 месяцаў;
- якія маюць вышэйшую адукацыю – 24 месяцы.
Грамадзяне, якія праходзяць альтэрнатыўную службу не маюць права:
- прымаць удзел у забастоўках;
- займацца іншай аплатнай дзейнасцю (працай);
- ажыццяўляць прадпрымальніцкую дзейнасць.
Пачаткам праходжання альтэрнатыўнай службы з'яўляецца дзень убыцця грамадзяніна да месца праходжання альтэрнатыўнай службы, вызначаны Мінпрацы і сацабароны.
Заканчэннем праходжання альтэрнатыўнай службы з'яўляецца дзень звальнення грамадзяніна з альтэрнатыўнай службы, пазначаны ў рашэнні органа па працы, занятасці і сацыяльнай абароне па месцы знаходжання арганізацыі, у якой грамадзянін праходзіць альтэрнатыўную службу.
Орган па працы, занятасці і сацыяльнай абароне па месцы жыхарства да дня убыцця да месца праходжання альтэрнатыўнай службы інфармуе грамадзян аб правах і абавязках, а таксама папярэджвае аб адказнасці за ўхіленне ад праходжання альтэрнатыўнай службы, афармляе і выдае пасведчанне грамадзяніна, які праходзіць альтэрнатыўную службу, уліковую карту грамадзяніна, які праходзіць альтэрнатыўную службу, прадпісанне для праходжання альтэрнатыўнай службы, праязныя дакументы.
Пры прыбыцці ў арганізацыю для праходжання альтэрнатыўнай службы, у тым ліку пры пераводзе ў іншую арганізацыю, грамадзянін прад'яўляе наступныя дакументы:
- пашпарт грамадзяніна Рэспублікі Беларусь;
- прадпісанне;
- пасведчанне;
- уліковую карту.
Грамадзянін, які праходзіць альтэрнатыўную службу, можа быць пераведзены для праходжання альтэрнатыўнай службы ў іншую арганізацыю.
Перавод грамадзяніна ў іншую арганізацыю ажыццяўляецца па рашэнні Мінпрацы і сацабароны, у тым ліку па прапанове арганізацыі, у якой грамадзянін праходзіць альтэрнатыўную службу, або па хадайніцтве самога грамадзяніна, які праходзіць альтэрнатыўную службу.
Мясцовыя выканаўчыя і распарадчыя органы на перыяд праходжання грамадзянамі альтэрнатыўнай службы ў арганізацыях, размешчаных на тэрыторыі адпаведнай адміністрацыйна-тэрытарыяльнай адзінкі, размяшчаюць гэтых грамадзян у прыдатных для пражывання памяшканнях, якія адпавядаюць патрабаванням, устаноўленым Саветам Міністраў Рэспублікі Беларусь.
Грамадзяне, якія праходзяць альтэрнатыўную службу, вызваляюцца ад платы за карыстанне прадастаўленым ім на перыяд праходжання альтэрнатыўнай службы памяшканнем і за жыллёва-камунальныя паслугі. Фінансаванне расходаў па плаце за карыстанне прадастаўленым на перыяд праходжання альтэрнатыўнай службы памяшканнем і за жыллёва-камунальныя паслугі ажыццяўляецца за кошт сродкаў мясцовых бюджэтаў.
За грамадзянамі, якія праходзяць альтэрнатыўную службу, захоўваецца права стаяць на ўліку маючых патрэбу ў паляпшэнні жыллёвых умоў па месцы жыхарства і па месцы працы (службы) на працягу ўсяго часу праходжання альтэрнатыўнай службы і аднаго года пасля яе заканчэння.
Грамадзянам, якія праходзяць альтэрнатыўную службу, за кошт сродкаў рэспубліканскага бюджэту выплачваецца штомесячнае грашовае ўтрыманне ў памеры 150 працэнтаў найбольшай велічыні бюджэту пражытачнага мінімуму ў сярэднім на душу насельніцтва, зацверджанага Міністэрствам працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь, за два апошнія кварталы. Пры гэтым памер устаноўленага грашовага ўтрымання павышаецца:
- на 20 працэнтаў бюджэту пражытачнага мінімуму – з 13-га месяца альтэрнатыўнай службы;
- на 40 працэнтаў бюджэту пражытачнага мінімуму - з 25-га месяца альтэрнатыўнай службы.
Грамадзянам, якія праходзяць альтэрнатыўную службу, захоўваецца выплата грашовага ўтрымання на перыяд знаходжання ў адпачынках, за выключэннем адпачынкаў у сувязі з паступленнем ва ўстановы адукацыі і атрыманнем адукацыі.
Даведачна: Штомесячнае грашовае ўтрыманне, якое выплачваецца грамадзянам, якія праходзяць альтэрнатыўную службу, вызваляецца ад абкладання падаходным падаткам (гл.п. 1 арт. 163 Падатковага кодэкса Рэспублікі Беларусь).
Грамадзянам, якія праходзяць альтэрнатыўную службу, па рашэнні органа па працы, занятасці і сацыяльнай абароне па месцы знаходжання арганізацыі, у якой яны праходзяць альтэрнатыўную службу, за ўвесь тэрмін праходжання альтэрнатыўнай службы прадастаўляецца водпуск працягласцю:
- 30 каляндарных дзён - за 36 месяцаў альтэрнатыўнай службы;
- 20 каляндарных дзён - за 24 месяцы альтэрнатыўнай службы.
Адпачынак прадастаўляецца на працягу кожных 12 месяцаў праходжання альтэрнатыўнай службы па дзесяць каляндарных дзён.
Рашэнне аб змяненні працягласці водпуску прымаецца органам па працы, занятасці і сацыяльнай абароне па месцы знаходжання арганізацыі, у якой грамадзянін праходзіць альтэрнатыўную службу, па ўзгадненні з Міністэрствам працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь.
Грамадзянам, якія праходзяць альтэрнатыўную службу, па рашэнні органа па працы, занятасці і сацыяльнай абароне па месцы знаходжання арганізацыі, у якой яны праходзяць альтэрнатыўную службу, прадастаўляюцца водпускі па хваробе, у сувязі з паступленнем ва ўстанову адукацыі і атрыманнем адукацыі, па ўважлівых прычынах асабістага і сямейнага характару.
Адпачынак па хваробе прадастаўляецца на падставе даведкі аб часовай непрацаздольнасці на перыяд лячэння ў стацыянарных, амбулаторных умовах, а таксама на перыяд правядзення медыцынскай рэабілітацыі.
Водпуск у сувязі з паступленнем ва ўстанову адукацыі прадастаўляецца грамадзяніну, які праходзіць альтэрнатыўную службу, для прадстаўлення дакументаў у прыёмную камісію ўстановы адукацыі ў адпаведнасці з заканадаўствам, а таксама для ўдзелу ва ўступных іспытах, праходжання прафесійнага адбору, залічэння ва ўстанову адукацыі.
Працягласць водпуску ў сувязі з паступленнем ва ўстанову адукацыі вызначаецца з улікам часу, неабходнага для накіравання да месца знаходжання ўстановы адукацыі і назад, а таксама тэрміну, названага ў дакуменце, які выдаецца ўстановай адукацыі, неабходнага для ўдзелу ва ўступных іспытах, праходжання прафесійнага адбору, залічэння ва ўстанову адукацыі.
Водпуск у сувязі з атрыманнем адукацыі прадастаўляецца для ўдзелу ў вучэбных занятках, вучэбнай і вытворчай практыцы, бягучай і выніковай атэстацыі на тэрмін, указаны ў дакуменце, які выдаецца установай адукацыі.
Адпачынак па ўважлівых прычынах асабістага і сямейнага характару працягласцю да дзесяці каляндарных дзён прадастаўляецца грамадзяніну, які праходзіць альтэрнатыўную службу, у выпадку:
- уступлення ў шлюб;
- цяжкай хваробы або смерці (гібелі) яго бацькі, маці, усынавіцеляў, айчыма, мачахі, жонкі, дзяцей, уключаючы ўсыноўленых (удачароных), родных братоў або сясцёр, дзеда, бабкі;
- надзвычайнай сітуацыі прыроднага або тэхнагеннага характару, якая напаткала гэтага грамадзяніна або яго блізкіх сваякоў, указаных вышэй;
- наяўнасці іншых абставін, якія патрабуюць асабістай прысутнасці ў сям'і грамадзяніна, які праходзіць альтэрнатыўную службу.
Абставіны, у сувязі з якімі грамадзяніну, які праходзіць альтэрнатыўную службу, прадастаўляецца водпуск па ўважлівых прычынах асабістага і сямейнага характару, павінны быць, як правіла, пацверджаны дакументальна.
Грамадзяне, якія праходзяць альтэрнатыўную службу, у адпаведнасці з заканадаўствам маюць права на атрыманне медыцынскай дапамогі ў арганізацыях аховы здароўя па месцы праходжання альтэрнатыўнай службы, у іншых арганізацыях аховы здароўя, а таксама ў арганізацыях, якія разам з асноўнай дзейнасцю ажыццяўляюць медыцынскую дзейнасць, і ў індывідуальных прадпрымальнікаў, якія ажыццяўляюць ва ўстаноўленым заканадаўствам парадку медыцынскую дзейнасць.
Грамадзяне падлягаюць звальненню з альтэрнатыўнай службы:
- па заканчэнні тэрміну альтэрнатыўнай службы;
- па хваробе (у выпадку прызнання непрыдатнымі да ваеннай службы ў мірны час);
- у сувязі з уступленнем у законную сілу прысуду суда аб прызначэнні ім пакарання ў выглядзе абмежавання волі з накіраваннем у папраўчую ўстанову адкрытага тыпу, пазбаўлення волі, пажыццёвага зняволення або смяротнага пакарання.
Акрамя таго, для грамадзян, якія праходзяць альтэрнатыўную службу, законам вызначаны:
- абставіны, пры ўзнікненні якіх яны маюць права на датэрміновае звальненне з альтэрнатыўнай службы;
- час выканання абавязкаў альтэрнатыўнай службы,
- парадак прадастаўлення водпускаў,
- парадак прыцягнення да адказнасці,
- залічэнне ў запас,
- пытанні, звязаныя з сацыяльнымі правамі і гарантыямі.
Грамадзяне, якія ўхіляюцца ад праходжання альтэрнатыўнай службы, нясуць адказнасць у адпаведнасці з заканадаўчымі актамі.
Да ўхілення грамадзяніна ад праходжання альтэрнатыўнай службы адносiцца:
- невыкананне або неналежнае выкананне абавязкаў альтэрнатыўнай службы, альбо невыкананне абмежаванняў, звязаных з праходжаннем альтэрнатыўнай службы, якія пацягнулі ў перыяд праходжання альтэрнатыўнай службы накладанне трох вымоў, не пагашаных у адпаведнасці з часткай пятай артыкула 27 гэтага Закона;
Даведачна: за ўхіленне грамадзяніна ад праходжання альтэрнатыўнай службы шляхам невыканання або неналежнага выканання абавязкаў або невыкананне абмежаванняў, звязаных з праходжаннем альтэрнатыўнай службы, устаноўлена крымінальная адказнасць па п.1 арт. 4652 Крымінальнага кодэкса Рэспублікі Беларусь.
- няяўка без паважных прычын да месца праходжання альтэрнатыўнай службы, у тым ліку пры пераводзе ў іншую арганізацыю або прыбыцці з адпачынку, на тэрмін звыш трох сутак альбо ўхіленне ад праходжання альтэрнатыўнай службы на той жа тэрмін шляхам падробкі дакументаў ці іншага падману;
Даведачна: за няяўку грамадзяніна да месца праходжання альтэрнатыўнай службы ўстаноўлена крымінальная адказнасць па арт.4651, пп.1, 2 арт. 4652 Крымінальнага кодэкса Рэспублікі Беларусь.
- ухіленне ад праходжання альтэрнатыўнай службы шляхам наўмыснага прычынення сабе цялеснага пашкоджання (членашкодніцтва) або сімуляцыі захворвання.
Даведачна: за ўхіленне грамадзяніна ад праходжання альтэрнатыўнай службы шляхам наўмыснага прычынення сабе цялеснага пашкоджання (членашкодніцтва) або сімуляцыі захворвання ўстаноўлена крымінальная адказнасць па п.3 арт. 4652 Крымінальнага кодэкса Рэспублікі Беларусь.
Уважлівымі прычынамі няяўкі ва ўстаноўлены тэрмін да месца праходжання альтэрнатыўнай службы з'яўляюцца:
- захворванне грамадзяніна, якое прывяло да страты ім працаздольнасці;
- цяжкі стан здароўя бацькі, маці, усынавіцеляў, айчыма, мачахі, жонкі, дзяцей, уключаючы ўсыноўленых (удачароных), родных братоў або сясцёр, дзеда, бабкі або ўдзел у пахаванні названых асоб;
- перашкода, якая ўзнікла ў выніку дзеяння непераадольнай сілы, ці іншая акалічнасць, якая не залежыць ад волі грамадзяніна;
- іншыя прычыны, прызнаныя паважлiвымі органам па працы, занятасці і сацыяльнай абароне па месцы знаходжання арганізацыі, у якой грамадзянін праходзіць альтэрнатыўную службу.
Прычыны няяўкі павінны быць, як правіла, пацверджаны дакументальна.
Меры спагнання, якія прымяняюцца да грамадзян, якія праходзяць альтэрнатыўную службу, і парадак іх прымянення
За невыкананне або неналежнае выкананне абавязкаў, прадугледжаных артыкулам 21 Закона, альбо за невыкананне абмежаванняў, звязаных з праходжаннем альтэрнатыўнай службы, прадугледжаных артыкулам 23 Закона, органам па працы, занятасці і сацыяльнай абароне па месцы знаходжання арганізацыі, у якой грамадзянін праходзіць альтэрнатыўную службу, на грамадзяніна могуць накладацца наступныя меры спагнання:
- заўвага;
- вымова.
Вымова аб'яўляецца, калі дапушчана грубае парушэнне або парушэнні носяць сістэматычны характар (наяўнасць двух і больш заўваг на працягу 12 месяцаў).
Грубым парушэннем з'яўляюцца адсутнасць грамадзяніна ў арганізацыі, у якой ён праходзіць альтэрнатыўную службу, Больш за тры гадзіны без паважных прычын, з'яўленне ў гэтай арганізацыі ў стане алкагольнага ап'янення альбо ў стане, выкліканым спажываннем наркатычных сродкаў, псіхатропных рэчываў, іх аналагаў, таксічных або іншых адурманьваючых рэчываў, распіццё алкагольных, слабаалкагольных напояў ці піва, спажыванне наркатычных сродкаў, псіхатропных рэчываў, іх аналагаў, таксічных або іншых адурманьваючых рэчываў падчас выканання абавязкаў альтэрнатыўнай службы, а таксама адмова ад выканання абавязкаў альтэрнатыўнай службы і іншыя парушэнні грамадзянінам, праходзячым альтэрнатыўную службу, сваіх абавязкаў, якія пацягнулі прычыненне шкоды жыццю і здароўю грамадзян.
Рашэнне органа па працы, занятасці і сацыяльнай абароне аб накладанні мер спагнання, устаноўленых гэтым артыкулам, можа быць абскарджана грамадзянінам у Міністэрства працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь. Пры нязгодзе з прынятым гэтым дзяржаўным органам рашэннем грамадзянін мае права абскардзіць яго ў суд у парадку, устаноўленым заканадаўствам.
Грамадзянін, які праходзіць альтэрнатыўную службу, лічыцца не падвергшымся спагнанню, калі на працягу года з дня накладання спагнання ён не падвяргаўся новаму спагнанню. Пры гэтым спагнанне пагашаецца аўтаматычна.
МАТЭРЫЯЛЬНАЯ АДКАЗНАСЦЬ ГРАМАДЗЯН, ЯКІЯ ПРАХОДЗЯЦЬ АЛЬТЭРНАТЫЎНУЮ СЛУЖБУ
Грамадзяне, якія праходзяць альтэрнатыўную службу, нясуць матэрыяльную адказнасць у поўным памеры шкоды, нанесенай па іх віне дзяржаве, у выпадках, калі шкода нанесена:
- проціпраўнымi паводзінамі грамадзяніна, які праходзіць альтэрнатыўную службу, утрымоўваючым прыкметы злачынства. Вызваленне грамадзяніна, які праходзіць альтэрнатыўную службу, ад крымінальнай адказнасці па нерэабілітуючых падставах не вызваляе яго ад матэрыяльнай адказнасці;
- наўмысным знішчэннем або наўмысным пашкоджаннем (псаваннем) маёмасці або іншымі наўмыснымі дзеяннямі незалежна ад таго, ці змяшчаюць яны прыкметы злачынства;
- недахопам маёмасці, выдадзенай грамадзяніну, які праходзіць альтэрнатыўную службу, у карыстанне для выканання абавязкаў альтэрнатыўнай службы;
- грамадзянінам, які праходзячы альтэрнатыўную службу, знаходзіўся ў стане алкагольнага ап'янення або ў стане, выкліканым спажываннем наркатычных сродкаў, псіхатропных рэчываў, іх аналагаў, таксічных або іншых адурманьваючых рэчываў.
Закон Рэспублікі Беларусь ад 4 чэрвеня 2015 г. N 276-З "Аб альтэрнатыўнай службе"
