Віды пенсій

Пенсіі па ўзросце

Згодна з артыкулам 5 Закона Рэспублікі Беларусь ад 17 красавіка 1992 г. № 1596-XII "Аб пенсійным забеспячэнні" (далей – Закон) права на працоўную пенсію маюць асобы, якія ў перыяды працы або занятку іншымі відамі дзейнасці падлягалі дзяржаўнаму сацыяльнаму страхаванню і за іх, а таксама імі самімі ў прадугледжаных заканадаўствам аб дзяржаўным сацыяльным страхаванні выпадках выплачваліся абавязковыя страхавыя ўзносы ў бюджэт дзяржаўнага пазабюджэтнага фонду сацыяльнай абароны насельніцтва Рэспублікі Беларусь (далей - бюджэт фонду), і іх сем'і пры захаванні іншых умоў, прадугледжаных Законам. Пры гэтым даецца права:

на працоўную пенсію па ўзросце ў адпаведнасці з артыкуламі 11-13 і 15 Закона пры наяўнасці стажу работы з выплатай абавязковых страхавых узносаў у бюджэт фонду не менш як 15 гадоў 6 месяцаў. Пачынаючы з 1 студзеня 2017 г. названы стаж работы штогод з 1 студзеня павялічваецца на 6 месяцаў да дасягнення 20 гадоў;
на працоўную пенсію па ўзросце ў адпаведнасці з пунктамі "а"-"в" з артыкулам 22¹ і артыкулам 24¹ Закона - пры наяўнасці стажу работы з выплатай абавязковых страхавых узносаў у бюджэт фонду не менш як 10 гадоў;
на працоўную пенсію па ўзросце ў адпаведнасці з пунктам "г" артыкула 22¹ Закона асобам, якія да дасягнення агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту з'яўляліся інвалідамі I і (або) II групы ад 10 да 20 гадоў - са зніжэннем патрабуемага стажу работы з выплатай абавязковых страхавых узносаў у бюджэт фонду на 6 месяцаў за кожны поўны год знаходжання на інваліднасці I і (або) II групы;
на працоўную пенсію па ўзросце ў адпаведнасці з артыкуламі 17-22, пунктам "г" артыкула 22¹ Закона асобам, якія да дасягнення агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту з'яўляліся інвалідамі I і (або) II групы не менш як 21 год - пры наяўнасці стажу работы з выплатай абавязковых страхавых узносаў у бюджэт фонду не менш як 5 гадоў.

Грамадзяне, якія не атрымліваюць працоўную пенсію і (або) пенсію з іншых дзяржаў у адпаведнасці з міжнароднымі дагаворамі Рэспублікі Беларусь, маюць права на сацыяльную пенсію на ўмовах, прадугледжаных Законам.

Артыкул 11 Закона

Права на пенсію па ўзросце на агульных падставах маюць мужчыны пры стажы працы не менш за 25 гадоў, жанчыны пры стажы працы не менш за 20 гадоў па дасягненні агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту:

у 2016 годзе: мужчыны - 60 гадоў, жанчыны - 55 гадоў;
у 2017 годзе: мужчыны - 60 гадоў 6 месяцаў, жанчыны - 55 гадоў 6 месяцаў;
у 2018 годзе: мужчыны - 61 год, жанчыны - 56 гадоў;
у 2019 годзе: мужчыны - 61 год 6 месяцаў, жанчыны - 56 гадоў 6 месяцаў;
у 2020 годзе: мужчыны - 62 гады, жанчыны - 57 гадоў;
у 2021 годзе: мужчыны - 62 гады 6 месяцаў, жанчыны - 57 гадоў 6 месяцаў;
у 2022 годзе і наступныя гады: мужчыны - 63 гады, жанчыны - 58 гадоў.

Артыкул 24 Закона

Асобам, якія маюць стаж работы, устаноўлены абзацам другім часткі першай артыкула 5 Закона, але не маюць стажу работы, дастатковага для назначэння пенсіі па ўзросце (артыкул 11 Закона), прызначаецца пенсія па ўзросце пры няпоўным стажы работы.

Пры прызначэнні пенсій пры няпоўным стажы работы не прымяняюцца льготныя ўмовы па ўзросце і стажы для прызначэння пенсій па ўзросце, устаноўленыя Законам.

Артыкул 24¹ Закона

Мужчынам, якія дасягнулі ўзросту 65 гадоў, і жанчынам, якія дасягнулі ўзросту 60 гадоў, якія не маюць патрабуемага абзацам другім часткі першай артыкула 5 Закона стажу работы з выплатай абавязковых страхавых узносаў у бюджэт фонду, прызначаецца пенсія па ўзросце пры няпоўным стажы працы з выплатай абавязковых страхавых узносаў у бюджэт фонду.

Пры прызначэнні пенсіі па ўзросце пры няпоўным стажы работы з выплатай абавязковых страхавых узносаў у бюджэт фонду не прымяняюцца палажэнні Закона аб вылічэнні пенсіі па ўзросце з заробку.

Датэрміновыя пенсіі па ўзросце

Артыкул 12 Закона

Права на пенсію па ўзросце за працу з асаблівымі ўмовамі працы незалежна ад месца апошняй працы маюць:

работнікі, занятыя поўны працоўны дзень на падземных работах, на работах з асабліва шкоднымі і асабліва цяжкімі ўмовамі працы, - па спісе № 1 вытворчасцей, работ, прафесій, пасад і паказчыкаў і па выніках атэстацыі працоўных месцаў са зніжэннем агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту на 10 гадоў:
- мужчыны - пры стажы работы не менш як 20 гадоў, з іх не менш як 10 гадоў (пры гэтым не менш як 5 гадоў у перыяд да 1 студзеня 2009 года) на названых работах;
- жанчыны - пры стажы работы не менш як 15 гадоў 6 месяцаў, з іх не менш як 7 гадоў 6 месяцаў (пры гэтым не менш як 3 гады 9 месяцаў у перыяд да 1 студзеня 2009 г.) на ўказаных работах. Пачынаючы з 1 студзеня 2017 г. названыя 15 гадоў 6 месяцаў стажу працы штогод з 1 студзеня павялічваюцца на 6 месяцаў да дасягнення 20 гадоў.

Працаўнікам, якія маюць не менш за палову стажу працы з асабліва шкоднымі і асабліва цяжкімі ўмовамі працы да 1 студзеня 2009 г., пры наяўнасці стажу працы не менш за 25 гадоў у мужчын і 20 гадоў у жанчын пенсіі прызначаюцца з памяншэннем агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту на 1 год - за кожны поўны год такой работы мужчынам і за кожныя 9 месяцаў такой работы жанчынам;

работнікі, занятыя поўны працоўны дзень на іншых работах са шкоднымі і цяжкімі ўмовамі працы, - па спісе № 2 вытворчасцей, работ, прафесій, пасад і паказчыкаў і па выніках атэстацыі працоўных месцаў са зніжэннем агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту на 5 гадоў:
- мужчыны - пры стажы працы не менш за 25 гадоў, з іх не менш за 12 гадоў 6 месяцаў (пры гэтым не менш за 6 гадоў 3 месяцаў у перыяд да 1 студзеня 2009 г.) на ўказаных работах;
- жанчыны - пры стажы працы не менш за 20 гадоў, з іх не менш за 10 гадоў (пры гэтым не менш за 5 гадоў у перыяд да 1 студзеня 2009 г.) на ўказаных работах.

Працаўнікам, якія маюць не менш за палову стажу працы са шкоднымі і цяжкімі ўмовамі працы да 1 студзеня 2009 г., пры наяўнасці стажу працы не менш за 25 гадоў у мужчын і 20 гадоў у жанчын пенсіі прызначаюцца з памяншэннем агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту на 1 год - за кожныя 2 гады 6 месяцаў такой працы мужчынам і за кожныя 2 гады такой працы жанчынам;

работніцы тэкстыльнай вытворчасці, занятыя на станках і машынах, - па спісе вытворчасцей і прафесій, які зацвярджаецца ў парадку, што вызначаецца Саветам Міністраў Рэспублікі Беларусь, - са зніжэннем агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту на 5 гадоў і пры стажы названай работы не менш як 20 гадоў (пры гэтым не менш 10 гадоў у перыяд да 1 студзеня 2009 г.);
жанчыны, якія працуюць трактарыстамі-машыністамі, машыністамі будаўнічых, дарожных і пагрузачна-разгрузачных машын, змантаваных на базе трактароў і экскаватараў, - са зніжэннем агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту на 5 гадоў і пры стажы работы не менш як 20 гадоў, з іх не менш як 15 гадоў (пры гэтым не менш як 7 гадоў 6 месяцаў у перыяд да 1 студзеня 2009 г.) на ўказанай рабоце;
трактарысты-машыністы, непасрэдна занятыя ў вытворчасці сельскагаспадарчай прадукцыі ў калгасах, саўгасах і іншых прадпрыемствах сельскай гаспадаркі: мужчыны - са зніжэннем агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту на 5 гадоў і пры стажы работы не менш як 25 гадоў, з іх не менш як 20 гадоў (пры гэтым не менш за 10 гадоў у перыяд да 1 студзеня 2009 г.) на ўказанай рабоце;
жанчыны, якія працуюць даяркамі (аператарамі машыннага даення), цялятніцамі, свінарамі-аператарамі ў калгасах, саўгасах, іншых прадпрыемствах сельскай гаспадаркі, - са зніжэннем агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту на 5 гадоў і пры стажы названай работы не менш як 20 гадоў (пры гэтым не менш за 10 гадоў у перыяд да 1 студзеня 2009 г.) пры ўмове выканання ўстаноўленых норм абслугоўвання.

Нормы абслугоўвання для гэтых мэт устанаўліваюцца ў парадку, які вызначаецца Саветам Міністраў Рэспублікі Беларусь;

вадзіцелі гарадскога пасажырскага транспарту (аўтобусы, тралейбусы, трамваі) і асобных прыгарадных маршрутаў, па ўмовах працы прыраўнаваных да гарадскіх перавозак, са зніжэннем агульнаўстаноўленага пенсіённага ўзросту на 5 гадоў:
- мужчыны - пры стажы працы не менш як 25 гадоў, з іх не менш як 20 гадоў (пры гэтым не менш як 10 гадоў у перыяд да 1 студзеня 2009 г.) на названай рабоце;
- жанчыны - пры стажы працы не менш як 20 гадоў, з іх не менш як 15 гадоў (пры гэтым не менш як 7 гадоў 6 месяцаў у перыяд да 1 студзеня 2009 г.) на названай рабоце.

Прыраўноўванне асобных прыгарадных маршрутаў па ўмовах працы да гарадскіх перавозак ажыццяўляецца ў парадку, які вызначаецца Саветам Міністраў Рэспублікі Беларусь;

работнікі экспедыцый, партый, атрадаў, участкаў і брыгад, непасрэдна занятыя на палявых геолагаразведачных, гідралагічных, лесаўпарадкавальных і вышуковых работах, са зніжэннем агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту на 5 гадоў:
- мужчыны - пры стажы працы не менш як 25 гадоў, з іх не менш як 20 гадоў (пры гэтым не менш як 10 гадоў у перыяд да 1 студзеня 2009 г.) на названай рабоце;
- жанчыны - пры стажы працы не менш як 20 гадоў, з іх не менш як 15 гадоў (пры гэтым не менш як 7 гадоў 6 месяцаў у перыяд да 1 студзеня 2009 г.) на названай рабоце.

Пры гэтым перыяд працы непасрэдна ў палявых умовах на працягу паўгода ці больш за паўгода залічваецца за год працы, менш за паўгода - па фактычнай працягласці, а на сезонных работах - у адпаведнасці з артыкулам 53 Закона.

Пенсіі па ўзросце за працу з асаблiвымі ўмовамі працы (пункты "в" - "з" артыкула 12) прызначаюцца асобам, якія не маюць права на датэрміновую прафесійную пенсію.

Пры вызначэнні права на пенсію па ўзросце за працу з асаблівымі ўмовамі працы перыяды працы з асаблівымі ўмовамі працы пасля 1 студзеня 2009 г. улічваюцца пры ўмове выплаты ўзносаў на прафесійнае пенсійнае страхаванне.

Артыкул 13 Закона

Работнікі, непасрэдна занятыя поўны працоўны дзень на падземных і адкрытых горных работах (уключаючы асабовы склад горнавыратавальных частак) па здабычы вугалю, сланцу, руды, граніту і іншых карысных выкапняў, на будаўніцтве шахт і руднікоў (па спісе работ і прафесій), маюць права на пенсію незалежна ад узросту, калі яны былі занятыя на гэтых работах не менш за 25 гадоў (пры гэтым не менш за 12 гадоў 6 месяцаў у перыяд да 1 студзеня 2009 г.), а работнікі вядучых прафесій на гэтых работах: горнарабочыя ачышчальнага забою, праходчыкі, забойшчыкі на адбойных малатках, машыністы горных выемачных машын - пры ўмове, калі яны былі занятыя на гэтых работах не менш за 20 гадоў (пры гэтым не менш за 10 гадоў у перыяд да 1 студзеня 2009 г.).

Артыкул 17 Закона

Ваеннаслужачыя, якія сталі інвалідамі з прычыны ранення, кантузіі або калецтва, атрыманых пры выкананні абавязкаў ваеннай службы або з прычыны захворвання, звязанага са знаходжаннем на фронце, маюць права на пенсію па ўзросце са зніжэннем агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту на 5 гадоў:

мужчыны - пры стажы працы не менш за 25 гадоў;
жанчыны - пры стажы працы не менш за 20 гадоў.

Артыкул 18 Закона

Маці вайскоўцаў, смерць якіх звязана з выкананнем абавязкаў ваеннай службы, маюць права на пенсію па ўзросце са зніжэннем агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту на 5 гадоў і пры стажы працы не менш за 20 гадоў.

Артыкул 19 Закона

Жанчыны, якія нарадзілі пяць і больш дзяцей і выхавалі іх да 8-гадовага ўзросту, маюць права на пенсію па ўзросце са зніжэннем агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту на 5 гадоў (а таксама жанчыны, у якіх да гэтага часу пятае дзіця не дасягнула 8 гадоў) і пры стажы працы не менш за 15 гадоў.

Жанчыны, якія нарадзілі пяць і больш дзяцей і выхавалі іх да 16-гадовага ўзросту, пры стажы працы ў калгасах, саўгасах і іншых прадпрыемствах сельскай гаспадаркі непасрэдна ў вытворчасці сельскагаспадарчай прадукцыі не менш за 10 гадоў (без заліку ў стаж працы часу догляду дзяцей) маюць права на пенсію незалежна ад узросту.

Артыкул 20 Закона

Маці, якія выхоўвалі дзяцей-інвалідаў (інвалідаў з дзяцінства) не менш за 8 гадоў у перыяд да іх паўналецця, маюць права на пенсію па ўзросце са зніжэннем агульнаўстаноўленага пенсiйнага ўзросту на 5 гадоў i пры стажы работы не менш як 20 гадоў.

Бацькі, якія выхоўвалі дзяцей-інвалідаў (інвалідаў з дзяцінства) не менш за 8 гадоў у перыяд да іх паўналецця, маюць права на пенсію па ўзросце са зніжэннем агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту на 5 гадоў і пры стажы працы не менш за 25 гадоў, калі маці дзіцяці-інваліда (інваліда з дзяцінства) не выкарыстоўвала набытага ёю права на пенсію па ўзросце ў адпаведнасці з часткай першай гэтага артыкула і адмовілася ад гэтага права на карысць бацькі або не выкарыстоўвала права на пенсію па ўзросце ў адпаведнасці з часткай першай гэтага артыкула у сувязі з яе смерцю.

Артыкул 21 Закона

Асобы, хворыя на гіпофізарны нанізм (ліліпуты), і дыспрапарцыйныя карлікі маюць права на пенсію па ўзросце са зніжэннем агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту на 15 гадоў:

мужчыны - пры стажы працы не менш за 20 гадоў;
жанчыны - пры стажы працы не менш за 15 гадоў.

Артыкул 22 Закона

Інваліды з дзяцінства маюць права на пенсію па ўзросце са зніжэннем агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту на 5 гадоў:

інваліды з дзяцінства I і II групы - пры стажы працы не менш за 20 гадоў у мужчын і не менш за 15 гадоў у жанчын;
інваліды з дзяцінства III групы - пры стажы працы не менш за 25 гадоў у мужчын і не менш за 20 гадоў у жанчын.

Артыкул 22-1 Закона

Асобы, якія дасягнулі агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту, якія не маюць патрабуемага ў адпаведнасці з абзацам другім часткі першай артыкула 5 Закона стажу работы з выплатай абавязковых страхавых узносаў у бюджэт фонду, маюць права на пенсію па ўзросце:

мужчыны - пры стажы працы не менш за 40 гадоў;
жанчыны - пры стажы працы не менш за 35 гадоў;
асобы, якія праходзілі ваенную службу (службу ў ваенізаваных арганізацыях), - мужчыны пры стажы працы не менш за 25 гадоў і жанчыны пры стажы працы не менш за 20 гадоў, уключаючы не менш за 10 каляндарных гадоў ваеннай службы (службы ў ваенізаваных арганізацыях), і адсутнасці права на пенсію ў адпаведнасці з Законам Рэспублікі Беларусь "Аб пенсійным забеспячэнні ваеннаслужачых, асоб начальніцкага і радавога складу органаў унутраных спраў, Следчага камітэта Рэспублікі Беларусь, Дзяржаўнага камітэта судовых экспертыз Рэспублікі Беларусь, органаў і падраздзяленняў па надзвычайных сітуацыях і органаў фінансавых расследаванняў".

Нататка. Пад ваеннай службай (службай у ваенізаваных арганізацыях) для мэт прымянення пункта "б" дадзенага артыкула разумеюцца перыяды ваеннай службы (службы ў ваенізаваных арганізацыях), указаныя ў пункце "а" часткі другой артыкула 51 Закона, за выключэннем перыядаў ваеннай службы (службы ў ваенізаваных) арганізацыях), якія прыпадаюць на перыяд знаходжання ў сацыяльным водпуску па доглядзе дзяцей.

жанчынам, якія нарадзілі чацвярых дзяцей і выхавалі іх да 8-гадовага ўзросту - пры стажы працы не менш за 20 гадоў;
асобы, якія да дасягнення агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту з'яўляліся інвалідамі I і (або) II групы не менш за 10 гадоў - пры стажы працы не менш за 20 гадоў у мужчын і не менш за 15 гадоў у жанчын

Таксама Законам Рэспублікі Беларусь "Аб занятасці насельніцтва Рэспублікі Беларусь" прадугледжана магчымасць прызначэння пенсіі:

грамадзянам, звольненым у сувязі з ліквідацыяй арганізацыі - датэрмінова, але не раней чым за два гады да ўстаноўленага заканадаўствам узросту;
беспрацоўным, якія маюць права на дапамогу па беспрацоўі на працягу 52 каляндарных тыдняў - датэрмінова, але не раней чым за адзін год да агульнаўстаноўленага заканадаўствам пенсійнага ўзросту.

Права на пенсію па ўзросце з улікам умоў і норм, прадугледжаных артыкуламі 32 і 33 Закона Рэспублікі Беларусь ад 6 студзеня 2009 г. № 9-З "Аб сацыяльнай абароне грамадзян, якія пацярпелі ад катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый" (далей - Закон аб ЧАЭС) прадастаўляецца пры наяўнасці стажу работы з выплатай абавязковых страхавых узносаў у бюджэт дзяржаўнага пазабюджэтнага фонду сацыяльнай абароны насельніцтва Рэспублікі Беларусь у адпаведнасці з заканадаўствам Рэспублікі Беларусь аб дзяржаўным сацыяльным страхаванні не менш як 15 гадоў 6 месяцаў. Пачынаючы з 1 студзеня 2017 г. названы стаж работы штогод з 1 студзеня павялічваецца на 6 месяцаў да дасягнення 20 гадоў.

Артыкул 32 Закона аб ЧАЭС

Пенсіі па ўзросце ўдзельнікам ліквідацыі наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый прызначаюцца са зніжэннем агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту

на 10 гадоў:

прымаўшым удзел у ліквідацыі наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС у межах 10-кіламетровай зоны ў 1986 годзе або не менш за 10 сутак у 1987 годзе;

на 5 гадоў пры ўмове наступлення інваліднасці незалежна ад яе прычыны (акрамя асоб, інваліднасць якіх наступіла ў выніку супрацьпраўных дзеянняў, з прычыны алкагольнага, наркатычнага, таксічнага ап'янення, членашкодніцтва):

прымаўшым удзел у ліквідацыі наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС у 1986 - 1987 гадах у межах зоны эвакуацыі (адчужэння) (акрамя занятых у 10-кіламетровай зоне);
асобам, якія прымалі непасрэдны ўдзел:
спецыялістам з ліку асобных падраздзяленняў па зборцы (разборцы) ядзерных зарадаў, якія выконвалі гэтыя работы да 31 снежня 1961 г.
у выпрабаваннях ядзернай зброі ў атмасферы або пад вадой, баявых радыеактыўных рэчываў, вучэннях з прымяненнем такой зброі, рэчываў да даты фактычнага спынення такіх выпрабаванняў і вучэнняў;
у падземных выпрабаваннях ядзернай зброі або правядзенні падземных ядзерных выбухаў у навукова-тэхнічных мэтах ва ўмовах няштатных радыяцыйных сітуацый і дзеянні іншых паражаючых фактараў ядзернай зброі;
у ліквідацыі радыяцыйных аварый на ядзерных энергетычных устаноўках надводных і падводных караблёў і іншых ваенных аб'ектах, а таксама на вытворчым аб'яднанні "Маяк" у перыяд з 29 верасня 1957 г. па 31 снежня 1958 г., у правядзенні ахоўных мерапрыемстваў і рэабілітацыі забруджаных радыенуклідамі тэрыторый уздоўж ракі Цеча ў перыяд з 1 студзеня 1949 г. па 31 снежня 1956 г.;

Артыкул 33 Закона аб ЧАЭС

Грамадзянам, якія захварэлі і перанеслі прамянёвую хваробу, інвалідам з прычыны катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый пенсіі па ўзросце прызначаюцца:

мужчынам - па дасягненні 50 гадоў і пры стажы працы не менш за 20 гадоў;
жанчынам - па дасягненні 45 гадоў і пры стажы працы не менш за 15 гадоў 6 месяцаў. Пачынаючы з 1 студзеня 2017 г. гэты стаж работы штогод з 1 студзеня павялічваецца на 6 месяцаў да дасягнення 20 гадоў.

Пачынаючы з 1 студзеня 2017 г. узрост, які дае права на пенсію па ўзросце ў адпаведнасці з часткай першай гэтага артыкула, павышаецца штогод з 1 студзеня на 6 месяцаў да дасягнення мужчынамі 53 гадоў, жанчынамі 48 гадоў.

Пенсіі па інваліднасці

УМОВЫ ПРЫЗНАЧЭННЯ ПЕНСІІ ПА ІНВАЛІДНАСЦІ

Пенсіі па інваліднасці прызначаюцца незалежна ад прычыны інваліднасці пры наяўнасці наступнага стажу працы да часу наступлення інваліднасці або звароту па пенсію:

Узрост	Стаж працы (у гадах)
Да дасягнення 23 гадоў	1
Ад 23 гадоў да дасягнення 26 гадоў	2
Ад 26 гадоў да дасягнення 31 года	3
Ад 31 года да дасягнення 36 гадоў	5
Ад 36 гадоў да дасягнення 41 года	7
Ад 41 года да дасягнення 46 гадоў	9
Ад 46 гадоў да дасягнення 51 года	11
Ад 51 года да дасягнення 56 гадоў	13
Ад 56 гадоў да дасягнення 61 года	14
Ад 61 года і старэй	15

Асобам, якія сталі інвалідамі да дасягнення 20 гадоў у перыяд работы, прадпрымальніцкай, творчай і іншай дзейнасці або пасля яе спынення, пенсіі прызначаюцца незалежна ад наяўнасці стажу работы.

Інвалідам I, II груп, якія не маюць дастатковага для назначэння поўнай пенсіі стажу работы, назначаецца пенсія па інваліднасці пры няпоўным стажы работы.

Пенсіі па інваліднасці, якая наступіла з прычыны калецтва або захворвання, выкліканага катастрофай на Чарнобыльскай АЭС, іншымі радыяцыйнымі аварыямі, прызначаюцца ў памеры страчанага ў сувязі з інваліднасцю заробку (грашовага забеспячэння), вызначанага за апошнія 12 месяцаў работы, ваеннай службы або службы, якія папярэднічалі зніжэнню (страце) працаздольнасці або спыненню работы, ваеннай службы або службы, якія прывялі да калецтва або захворванне з прычыны катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый, адпаведнай ступені (працэнту) страты прафесійнай працаздольнасці. Пенсіі па інваліднасці ЧАЭС па жаданні таго, хто звярнуўся па пенсію, могуць быць назначаны ў памерах, вызначаных агульнымі нормамі пенсійнага заканадаўства Рэспублікі Беларусь.

Пенсіі з нагоды страты карміцеля

ПРАВА НА ПЕНСІЮ ПА ВЫПАДКУ СТРАТЫ КАРМІЦЕЛЯ

Права на пенсію з нагоды страты карміцеля маюць непрацаздольныя члены сям'і памерлага карміцеля, якія знаходзіліся на яго ўтрыманні. Пры гэтым асобам, указаным у пунктах "а" і "в" артыкула 35 Закона Рэспублікі Беларусь "Аб пенсійным забеспячэнні", пенсіі назначаюцца незалежна ад таго, ці знаходзiлiся яны на ўтрыманні карміцеля.

Бацькі і муж (жонка) памерлага, якія не знаходзіліся на яго ўтрыманні, таксама маюць права на пенсію, калі яны страцілі крыніцу сродкаў да існавання.

Непрацаздольнымі членамі сям'і лічацца:

дзеці (у тым ліку ўсыноўленыя, пасынкi і падчарыцы), браты, сёстры і ўнукі, якія не дасягнулі 18 гадоў (навучэнцы, якія не дасягнулі 23 гадоў), а таксама дзеці (у тым ліку ўсыноўленыя, пасынкi і падчарыцы), браты, сёстры і ўнукі старэйшыя за 18 гадоў, калі яны сталі інвалідамі да дасягнення 18 гадоў. Пры гэтым браты, сёстры і ўнукі маюць права на пенсію, калі яны не маюць працаздольных бацькоў, а пасынак і падчарыца - калі яны не атрымлівалі аліментаў ад бацькоў; Да навучэнцаў адносяцца асобы, якія атрымліваюць у Рэспубліцы Беларусь, за межамі Рэспублікі Беларусь у адпаведнасці з міжнароднымі дагаворамі Рэспублікі Беларусь у дзённай форме атрымання адукацыі агульную сярэднюю, прафесійна-тэхнічную, сярэднюю спецыяльную, вышэйшую, спецыяльную адукацыю, дадатковую адукацыю дарослых пры засваенні зместу адукацыйнай праграмы павышэння кваліфікацыі кіруючых работнікаў і спецыялістаў, адукацыйнай праграмы павышэння кваліфікацыі рабочых (служачых), адукацыйнай праграмы перападрыхтоўкі кіруючых работнікаў і спецыялістаў, якія маюць вышэйшую адукацыю, адукацыйнай праграмы перападрыхтоўкі кіруючых работнікаў і спецыялістаў, якія маюць сярэднюю спецыяльную адукацыю, адукацыйнай праграмы перападрыхтоўкі працоўных (служачых), адукацыйнай праграмы прафесійнай падрыхтоўкі рабочых (служачых), адукацыйнай праграмы падрыхтоўкі асоб да паступлення ва ўстановы адукацыі Рэспублікі Беларусь на факультэтах давузаўскай падрыхтоўкі, падрыхтоўчых аддзяленнях (за выключэннем асоб, якія атрымліваюць адукацыю па спецыяльнасцях (напрамках спецыяльнасцей, спецыялізацыях) для Узброеных Сіл Рэспублікі Беларусь, іншых войскаў і воінскіх фарміраванняў Рэспублікі Беларусь, органаў унутраных спраў Рэспублікі Беларусь, Следчага камітэта Рэспублікі Беларусь, органаў фінансавых расследаванняў Камітэта дзяржаўнага кантролю Рэспублікі Беларусь, органаў і падраздзяленняў па надзвычайных сітуацыях Рэспублікі Беларусь, а таксама навучэнцаў, якія знаходзяцца ў водпусках, прадугледжаных заканадаўствам аб адукацыі);
бацька, маці (усынавіцелі), муж і жонка, калі яны дасягнулі агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту або з'яўляюцца інвалідамі;
адзін з бацькоў або муж (жонка) або дзед, бабуля, брат ці сястра незалежна ад узросту і працаздольнасці, калі ён (яна) заняты (занята) доглядам дзяцей, братоў, сёстраў ці ўнукаў памерлага карміцеля, якія не дасягнулі 8 гадоў, і не працуе;
дзед і бабуля - пры адсутнасці асоб, якія па законе абавязаны іх утрымліваць;
айчым, мачыха, калі яны дасягнулі агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту або з'яўляюцца інвалідамі, - пры ўмове, калі выхоўвалі або ўтрымлівалі памерлага пасынка або падчарыцу не менш як 5 гадоў;
адзін з бацькоў або муж (жонка), у тым ліку былы (былая) пры ўмове неўступлення ў новы шлюб, або дзед, бабка, брат або сястра, занятыя доглядам дзяцей, братоў, сёстраў або ўнукаў памерлага карміцеля, якія не дасягнулі 3 гадоў, у выпадках, калі яны:
знаходзяцца ў водпуску па догляду за дзіцём (братам, сястрой ці ўнукам) памерлага карміцеля да дасягнення ім узросту 3 гадоў па асноўнай рабоце і рабоце па сумяшчальніцтве (у выпадку работы па сумяшчальніцтве) і не выконваюць работу па грамадзянска-прававой дамове, прадметам якога з'яўляюцца выкананне работ, аказанне паслуг і стварэнне аб'ектаў інтэлектуальнай уласнасці, не з'яўляюцца індывідуальнымі прадпрымальнікамі, натарыусамі, адвакатамі, асобамі, якія ажыццяўляюць іншыя віды дзейнасці;
з'яўляюцца індывідуальнымі прадпрымальнікамі, натарыусамі, адвакатамі, асобамі, якія ажыццяўляюць іншыя віды дзейнасці, і прыпынілі адпаведную дзейнасць у сувязі з доглядам дзіцяці (братам, сястрой або ўнукам) памерлага карміцеля да дасягнення ім узросту 3 гадоў у парадку, устаноўленым заканадаўствам, або не ажыццяўляюць прадпрымальніцкую дзейнасць у сувязі са знаходжаннем у працэсе спынення дзейнасці.

Нататка. Пад іншымі відамі дзейнасці для мэт прымянення часткі трэцяй артыкула 35 Закона разумеюцца прадугледжаныя заканадаўчымі актамі віды рамеснай дзейнасці без дзяржаўнай рэгістрацыі ў якасці індывідуальных прадпрымальнікаў, дзейнасць па аказанні паслуг у сферы аграэкатурызму без дзяржаўнай рэгістрацыі ў якасці індывідуальных прадпрымальнікаў.

Усе правілы, датычныя сем'яў памерлых, адпаведна распаўсюджваюцца і на сем'і адсутных без вестак, калі невядомая адсутнасць карміцеля засведчана ва ўстаноўленым парадку.

Члены сям'і памерлага лічацца знаходзіўшымicя на яго ўтрыманні, калі яны знаходзіліся на яго поўным утрыманні або атрымлівалі ад яго дапамогу, якая была для іх пастаяннай і асноўнай крыніцай сродкаў да існавання.

Члены сям'і памерлага, для якіх яго дапамога была пастаяннай і асноўнай крыніцай сродкаў да існавання, але якія самі атрымлівалі якую-небудзь пенсію, маюць права перайсці на новую пенсію.

Пенсія з нагоды страты карміцеля прызначаецца, калі карміцель да дня смерці меў стаж працы, які быў бы неабходны яму для прызначэння пенсіі па інваліднасці.

Членам сям'і памерлага пенсіянера, які атрымліваў працоўную пенсію (за выключэннем пенсіі з нагоды страты карміцеля), пенсія прызначаецца зыходзячы са стажу працы, з якога прызначалася пенсія памерламу карміцелю.

Пенсіі з нагоды страты карміцеля прызначаюцца на кожнага непрацаздольнага члена сям'і ў памеры 40 працэнтаў сярэднямесячнага заробку карміцеля (артыкул 56 Закона).

Пенсія, прызначаная з нагоды смерці мужа, захоўваецца і пры ўступленні пенсіянера ў новы шлюб.

Непаўналетнія, якія маюць права на пенсію з нагоды страты карміцеля, захоўваюць гэтае права таксама і пры іх усынаўленні.

Пенсіі з нагоды страты карміцеля, які памёр з прычыны калецтва або захворвання, выкліканага катастрофай на Чарнобыльскай АЭС, іншымі радыяцыйнымі аварыямі, прызначаюцца ў памеры заробку (грашовага забеспячэння) памерлага карміцеля, вызначанага за апошнія 12 месяцаў працы, ваеннай службы або службы, якія папярэднічалі яго смерці, або за апошнія 12 месяцаў работы, ваеннай службы або службы, якія папярэднічалі зніжэнню (страце) працаздольнасці або спыненню работы, ваеннай службы або службы, якія прывялі да калецтва або захворвання ў выніку катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый, за вылікам долі заработку (грашовага забеспячэння), якая прыпадае на самога карміцеля і асоб, якія знаходзіліся на яго ўтрыманні, але не маюць права на пенсію з нагоды страты карміцеля.

Пенсіі з нагоды страты карміцеля па жаданні таго, хто звярнуўся па пенсію, могуць быць прызначаны ў памерах, вызначаных агульнымі нормамі пенсійнага заканадаўства Рэспублікі Беларусь.

Пенсіі за выслугу гадоў

Права на пенсію за выслугу гадоў (артыкул 68 Закона Рэспублікі Беларусь ад 1 чэрвеня 2022 г. № 175-З "Аб дзяржаўнай службе") маюць грамадзянскія служачыя пры наяўнасці стажу грамадзянскай службы не менш за 20 гадоў (пры гэтым не менш як два гады работы на грамадзянскіх пасадах пасля 1 сакавіка 1994 г.) і стажу работы з выплатай абавязковых страхавых узносаў у бюджэт дзяржаўнага пазабюджэтнага фонду сацыяльнай абароны насельніцтва Рэспублікі Беларусь працягласцю, устаноўленай абзацам другім часткі першай артыкула 5З Закона Рэспублікі Беларусь "Аб пенсійным забеспячэнні" .

Пракурорскія работнікі пры наяўнасці стажу работы на пасадах пракурорскіх работнікаў не менш як дваццаць гадоў і стажу работы з выплатай абавязковых страхавых узносаў у бюджэт дзяржаўнага пазабюджэтнага фонду сацыяльнай абароны насельніцтва Рэспублікі Беларусь працягласцю не менш як дваццаць гадоў маюць права на пенсію за выслугу гадоў у адпаведнасці з Законам Рэспублікі Беларусь ад 1 чэрвеня 2022 г. N 175-З "Аб дзяржаўнай службе" і яе выплату ў поўным памеры са зніжэннем агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту не больш як на пяць гадоў.

Пракурорскія работнікі, якія маюць стаж дзяржаўнай грамадзянскай службы не менш за дваццаць гадоў, якія праходзілі раней ваенную службу на пасадах афіцэрскага складу або службу ў ваенізаваных арганізацыях на пасадах начальніцкага складу і не мелі на дзень звальнення з яе права на пенсію ў адпаведнасці з Законам Рэспублікі Беларусь ад 17 снежня 1992 г. N 2050-XII "Аб пенсійным забеспячэнні ваеннаслужачых, асоб начальніцкага і радавога складу органаў унутраных спраў, Следчага камітэта, Дзяржаўнага камітэта судовых экспертыз, органаў і падраздзяленняў па надзвычайных сітуацыях і органаў фінансавых расследаванняў", маюць права на пенсію за выслугу гадоў і яе выплату ў поўным памеры са зніжэннем агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту не больш як на пяць гадоў пры агульнай працягласці ваеннай службы, службы ў ваенізаваных арганізацыях і органах пракуратуры не менш як дваццаць гадоў, з якіх не менш як дзесяць гадоў на пасадах пракурорскіх работнікаў з выплатай абавязковых страхавых узносаў.

Пры працягу службы ў органах пракуратуры на пасадах пракурорскіх работнікаў маюць права на пенсію па ўзросце са зніжэннем агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту не больш як на пяць гадоў. Пры гэтым вылічэнне і выплата такой пенсіі ажыццяўляюцца ў парадку, устаноўленым Законам Рэспублікі Беларусь ад 17 красавіка 1992 г. N 1596-XII "Аб пенсійным забеспячэнні".

Артыкул 47 Закона

Права на пенсію за выслугу гадоў маюць наступныя катэгорыі працоўных і служачых авіяцыі, а таксама лётна-выпрабавальнага складу незалежна ад ведамаснай падпарадкаванасці прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый, у якіх яны занятыя:

працаўнікі лётнага і лётна-выпрабавальнага складу пры выслузе гадоў на гэтых пасадах не меней 25 гадоў у мужчын і не меней 20 гадоў у жанчын (пры гэтым не меней 12 гадоў 6 месяцаў у мужчын і не меней 10 гадоў у жанчын у перыяд да 1 студзеня 2009 г.).

Названыя работнікі, звольненыя з лётнай работы па стану здароўя (хваробы), пры наяўнасці выслугі гадоў у мужчын не менш як 20 гадоў і ў жанчын не менш як 15 гадоў (пры гэтым не менш як 10 гадоў у мужчын і не менш 7 гадоў 6 месяцаў у жанчын у перыяд да 1 студзеня 2009 г.) маюць права на пенсію прапарцыйна адпрацаванаму часу. Наступная работа ў службах кіравання паветраным рухам і інжынерна-авіяцыйнай на пасадах, якія даюць права на пенсію за выслугу гадоў (пункты "б" і "в" гэтага артыкула), залічваецца ў каляндарным парадку для назначэння поўнай пенсіі за выслугу гадоў.

Пералік пасад работнікаў лётнага складу, парадак вылічэння тэрмінаў выслугі гадоў для назначэння ім пенсій, а таксама парадак назначэння і выплаты пенсій работнікам лётна-выпрабавальнага складу зацвярджаюцца ў парадку, які вызначаецца Саветам Міністраў Рэспублікі Беларусь;

работнікі, якія ажыццяўляюць кіраванне паветраным рухам і маюць пасведчанне дыспетчара, са зніжэннем агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту на 10 гадоў:
- мужчыны - пры стажы работы не менш як 25 гадоў, з іх не менш як 12 гадоў 6 месяцаў (пры гэтым не менш як 6 гадоў 3 месяцаў у перыяд да 1 студзеня 2009 г.) работы па непасрэднаму кіраванню палётамі паветраных суднаў;
- жанчыны - пры стажы работы не менш як 20 гадоў, з іх не менш як 10 гадоў (пры гэтым не менш як 5 гадоў у перыяд да 1 студзеня 2009 г.) работы па непасрэднаму кіраванню палётамі паветраных суднаў.

У выслугу гадоў работнікам, якія ажыццяўляюць кіраванне паветраным рухам, залічваецца таксама работа, указаная ў пункце "а" гэтага артыкула;

інжынерна-тэхнічны склад - па пераліку пасад і работ, які зацвярджаецца ў парадку, які вызначаецца Саветам Міністраў Рэспублікі Беларусь, са зніжэннем агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту на 5 гадоў:
- мужчыны - пры стажы працы не менш за 25 гадоў, з іх не менш за 20 гадоў (пры гэтым не менш за 10 гадоў у перыяд да 1 студзеня 2009 г.). на ўказаных пасадах;
- жанчыны - пры стажы працы не менш за 20 гадоў, з іх не менш за 15 гадоў (пры гэтым не менш за 7 гадоў 6 месяцаў у перыяд да 1 студзеня 2009 г.) на ўказаных пасадах.

У выслугу гадоў работнікам інжынерна-тэхнічнага складу залічваецца таксама работа, указаная ў пунктах "а" і "б" гэтага артыкула;

бортправаднікі:
- мужчыны - са зніжэннем агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту на 5 гадоў і пры стажы работы не менш як 25 гадоў, з іх не менш як 15 гадоў (пры гэтым не менш як 7 гадоў 6 месяцаў у перыяд да 1 студзеня 2009 г.) бортправадніком;
- жанчыны - са зніжэннем агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту на 10 гадоў і пры стажы работы не менш як 20 гадоў, з іх не менш як 10 гадоў (пры гэтым не менш як 5 гадоў у перыяд да 1 студзеня 2009 г.) бортправадніцай.

Артыкул 48 Закона

Права на пенсію за выслугу гадоў маюць асобныя катэгорыі медыцынскіх і педагагічных работнікаў са зніжэннем агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту на 5 гадоў:

мужчыны - пры наяўнасці спецыяльнага стажу працы не менш за 30 гадоў (пры гэтым не менш за 15 гадоў у перыяд да 1 студзеня 2009 г.);
жанчыны - пры наяўнасці спецыяльнага стажу працы не менш за 25 гадоў (пры гэтым не менш за 12 гадоў 6 месяцаў у перыяд да 1 студзеня 2009 г.).

Пералік устаноў, арганізацый і пасад, праца ў якіх дае права на пенсію за выслугу гадоў у адпаведнасці з гэтым артыкулам, зацвярджаецца Саветам Міністраў Рэспублікі Беларусь.

Артыкул 49 Закона

Права на пенсію за выслугу гадоў пры стажы творчай дзейнасці ад 20 да 30 гадоў (пры гэтым не менш за палову гэтага стажу ў перыяд да 1 студзеня 2009 г.) маюць асобныя катэгорыі артыстаў тэатраў і іншых тэатральна-відовішчных арганізацый і калектываў - па пераліку, які зацвярджаецца Саветам Міністраў Рэспублікі Беларусь.

Артыкул 49-2 Закона

Права на пенсію за выслугу гадоў маюць спартсмены са зніжэннем агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту на 5 гадоў:

мужчыны - пры стажы працы не менш за 25 гадоў, з іх не менш за 15 гадоў (пры гэтым не менш як 7 гадоў 6 месяцаў у перыяд да 1 студзеня 2009 г.) прафесійнай спартыўнай дзейнасці;
жанчыны - пры стажы працы не менш за 20 гадоў, з іх не менш за 10 гадоў (пры гэтым не менш за 5 гадоў у перыяд да 1 студзеня 2009 г.) прафесійнай спартыўнай дзейнасці.

Асобныя катэгорыі спартсменаў, якія знаходзіліся ў штаце зборных каманд Рэспублікі Беларусь і (або) нацыянальных каманд Рэспублікі Беларусь па відах спорту не менш як 5 гадоў (пры гэтым не менш як 2 гады 6 месяцаў у перыяд да 1 студзеня 2009 г. ), маюць права на пенсію за выслугу гадоў пры стажы працы не менш за 25 гадоў для мужчын і 20 гадоў для жанчын.

Пералік катэгорый спартсменаў, якія маюць права на пенсію ў адпаведнасці з часткай другой гэтага артыкула, зацвярджаецца Саветам Міністраў Рэспублікі Беларусь.

Сацыяльныя пенсіі

Сацыяльныя пенсіі прызначаюцца грамадзянам, якія не атрымліваюць працоўную пенсію і (або) пенсію з іншых дзяржаў у адпаведнасці з міжнароднымі дамовамі Рэспублікі Беларусь:

інвалідам, у тым ліку інвалідам з дзяцінства;
асобам, якія дасягнулі ўзросту: мужчыны - 65 гадоў, жанчыны - 60 гадоў;
дзецям - у выпадку страты карміцеля;
дзецям-інвалідам ва ўзросце да 18 гадоў.

Сацыяльныя пенсіі вылічаюцца з найбольшай велічыні зацверджанага Міністэрствам працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь бюджэту пражытачнага мінімуму ў сярэднім на душу насельніцтва за два апошнія кварталы.

інвалідам I групы, у тым ліку інвалідам з дзяцінства, - 110 працэнтаў;
інвалідам з дзяцінства II групы - 95 працэнтаў;
інвалідам II групы (акрамя інвалідаў з дзяцінства), дзецям у выпадку страты карміцеля на кожнае дзіця - 85 працэнтаў;
інвалідам III групы, у тым ліку інвалідам з дзяцінства, - 75 працэнтаў;
асобам, якія дасягнулі ўзросту: мужчыны - 65 гадоў, жанчыны - 60 гадоў, - 50 працэнтаў;
дзецям-інвалідам ва ўзросце да 18 гадоў пры ступені страты здароўя: першай - 80 працэнтаў, другой - 85 працэнтаў, трэцяй - 95 працэнтаў, чацвёртай - 110 працэнтаў.

Маці і (або) бацькі дзяцей-інвалідаў ва ўзросце да 18 гадоў, якія мелі трэцюю і (або) чацвёртую ступень страты здароўя, прызнаных пасля інвалідамі з дзяцінства I групы, калі адзiн з бацькоў (абодва бацькі) ажыццяўляў догляд іх не менш за 20 гадоў - 130 працэнтаў найбольшай велічыні бюджэту пражытачнага мінімуму пенсіянера, устаноўленага Міністэрствам працы і сацыяльнай абароны, за два апошнія кварталы.

Сацыяльныя пенсіі па інваліднасці і з нагоды страты карміцеля ў выніку катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый назначаюцца зыходзячы з велічыні сярэдняй заработнай платы работнікаў у рэспубліцы, якая прымяняецца пры назначэнні і пераразліку пенсій у наступных памерах:

інвалідам I групы, дзецям-інвалідам ва ўзросце да 18 гадоў - 50 працэнтаў;
інвалідам II групы - 30 працэнтаў;
інвалідам III групы - 15 працэнтаў;
дзецям, якія страцілі карміцеля - 25 працэнтаў.

Да сацыяльных пенсій інвалідам I групы з прычыны катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, іншых радыяцыйных аварый устанаўліваецца надбаўка на догляд у памеры 100 працэнтаў мінімальнага памеру пенсіі па ўзросце.

Пенсія за асаблівыя заслугі перад Рэспублікай Беларусь

Палажэннем аб пенсіях за асаблівыя заслугі перад Рэспублікай Беларусь, зацверджанай пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь 11.12.2023 № 865 (далей – Палажэнне) вызначаюцца ўмовы, парадак устанаўлення і выплаты пенсіі за асаблівыя заслугі перад Рэспублікай Беларусь (далей - пенсія за асаблівыя заслугі).

Права на пенсію за асаблівыя заслугі маюць грамадзяне, якія пастаянна пражываюць на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь, маюць асаблівыя заслугі перад Рэспублікай Беларусь і атрымліваюць пенсію:

па ўзросце, за выслугу гадоў у адпаведнасці з законамі Рэспублікі Беларусь "Аб пенсійным забеспячэнні", ад 1 чэрвеня 2022 г. N 175-З "Аб дзяржаўнай службе" - па дасягненні агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту;

па інваліднасці ў адпаведнасці з Законам Рэспублікі Беларусь "Аб пенсійным забеспячэнні" - незалежна ад узросту.

Пенсія за асаблівыя заслугі ўстанаўліваецца:

Героям Беларусі, Героям Савецкага Саюза, Героям Сацыялістычнай Працы;

грамадзянам, узнагароджаным ордэнамі Айчыны трох ступеней, ордэнамі "За службу Радзіме" трох ступеней, ордэнамі Славы трох ступеняў, ордэнамі Працоўнай Славы трох ступеняў, ордэнамі "За службу Радзіме ва Узброеных Сілах СССР" трох ступеняў;

грамадзянам, узнагароджаным трыма і больш ордэнамі Рэспублікі Беларусь і (або) СССР;

жанчынам, якія нарадзілі і выхавалі дзевяць і больш дзяцей і ўзнагароджаным адной з наступных дзяржаўных узнагарод СССР або Рэспублікі Беларусь: ордэнам Маці, медалём "Медаль мацярынства", ордэнам "Мацярынская слава", ордэнам "Маці-гераіня" ( далей - шматдзетныя маці);

грамадзянам, удастоеным ганаровых званняў Рэспублікі Беларусь, БССР або СССР (народны, заслужаны);

лаўрэатам Дзяржаўных прэмій Рэспублікі Беларусь, БССР, Ленінскай і Дзяржаўнай прэмій СССР;

грамадзянам, якія займалі вышэйшыя дзяржаўныя пасады Рэспублікі Беларусь, членам Урада Рэспублікі Беларусь, старшыням аблвыканкамаў і Мінскага гарвыканкама - пасля спынення імі работы на пасадзе, па якой яны прадстаўлены да ўстанаўлення пенсіі (далей - службовыя асобы);

пераможцам і прызёрам Алімпійскіх, Паралімпійскіх, Дэфлімпійскіх гульняў, чэмпіёнам свету і Еўропы.

Пенсія за асаблівыя заслугі ўстанаўліваецца Камісіяй па ўстанаўленні пенсій за асаблівыя заслугі пры Савеце Міністраў Рэспублікі Беларусь (далей - Камісія).

Пенсія за асаблівыя заслугі ўстанаўліваецца ў памеры пенсіі па ўзросце, па інваліднасці або за выслугу гадоў, прызначанай грамадзяніну ў адпаведнасці з заканадаўствам аб пенсійным забеспячэнні або аб дзяржаўнай грамадзянскай службе, і павышэнні за асаблівыя заслугі перад Рэспублікай Беларусь (далей - павышэнне за асаблівыя заслугі).

Памер павышэння за асаблівыя заслугі вызначаецца Камісіяй у кожным канкрэтным выпадку з улікам асаблівых заслуг перад Рэспублікай Беларусь грамадзяніна, якому ўстанаўліваецца пенсія за асаблівыя заслугі, і не можа перавышаць 250 працэнтаў мінімальнага памеру пенсіі па ўзросце.

Памер павышэння за асаблівыя заслугі можа быць павялічаны Камісіяй у індывідуальным парадку пры наяўнасці новых (дадатковых) звестак аб асаблівых заслугах перад Рэспублікай Беларусь, пералічаных у пункце 3 Палажэння, грамадзяніна, а таксама пры яго ўзнагароджанні ордэнам або медалём Рэспублікі Беларусь (за выключэннем юбілейнага). Пры гэтым памер павышэння за асаблівыя заслугі з улікам павелічэння не можа перавышаць 250 працэнтаў мінімальнага памеру пенсіі па ўзросце.

Пенсія за асаблівыя заслугі ўстанаўліваецца з першага чысла месяца, наступнага за месяцам прыняцця Камісіяй рашэння аб устанаўленні пенсіі за асаблівыя заслугі, але не раней за месяц прызначэння пенсіі па ўзросце, па інваліднасці або за выслугу гадоў.

Павелічэнне памеру павышэння за асаблівыя заслугі ажыццяўляецца з першага чысла месяца, наступнага за месяцам прыняцця Камісіяй рашэння аб павелічэнні памеру павышэння за асаблівыя заслугі.

Пенсія за асаблівыя заслугі не ўстанаўліваецца, а выплата ўстаноўленай пенсіі за асаблівыя заслугі спыняецца ў выпадках:

прыцягнення да крымінальнай адказнасці незалежна ад зняцця або пагашэння судзімасці або спынення ў дачыненні да яго крымінальнага пераследу па падставах, прадугледжаных у пункце 3 або 4 часткі 1 артыкула 29 Крымінальна-працэсуальнага кодэкса Рэспублікі Беларусь;

ажыццяўлення дзейнасці, якая супярэчыць інтарэсам нацыянальнай бяспекі Рэспублікі Беларусь, яго непаважлівага стаўлення да дзяржаўных і грамадскіх інстытутаў, канстытуцыйнага ладу Рэспублікі Беларусь;

здзяйснення адміністрацыйных правапарушэнняў супраць парадку кіравання, грамадскага парадку і грамадскай маральнасці;

пазбаўлення дзяржаўных узнагарод, прадугледжаных у пункце 3 Палажэння;

устанаўлення недакладных або неабгрунтаваных даных, на падставе якіх была ўстаноўлена пенсія за асаблівыя заслугі.