Міжнародныя дамовы

Пенсійнае забеспячэнне грамадзян ажыццяўляецца ў адпаведнасці з Законам Рэспублікі Беларусь «Аб пенсійным забеспячэнні» з улікам палажэнняў міжнародных дагавораў (пагадненняў) у галіне сацыяльнага (пенсійнага) забеспячэння, заключаных Рэспублікай Беларусь з гэтымі дзяржавамі.

Заключаны пагадненні (дагаворы) у галіне сацыяльнага (пенсійнага) забеспячэння:

Пагадненне аб гарантыях правоў грамадзян дзяржаў-удзельніц СНД у галіне пенсійнага забеспячэння - удзельнікі: Рэспубліка Беларусь, Рэспубліка Арменія, Казахстан, Узбекістан, Таджыкістан, Туркменістан, Малдова, Кыргызстан (дата ўступлення ў сілу 13.03.1992 );
Пагадненне паміж Міністэрствам сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь і Міністэрствам сацыяльнай абароны насельніцтва Рэспублікі Таджыкістан аб супрацоўніцтве ў галіне пенсійнага забеспячэння (дата ўступлення ў сілу 28.08.1998);
Пагадненне паміж Урадам Рэспублікі Беларусь і Урадам Азербайджанскай Рэспублікі аб супрацоўніцтве ў галіне пенсійнага забеспячэння ад 21 лістапада 2013 г. (дата ўступлення ў сілу 15.07.2014);
Дагавор паміж Рэспублікай Беларусь і Літоўскай Рэспублікай аб сацыяльным забеспячэнні ад 4 лютага 1999 г. (дата ўступлення ў сілу 15.12.1999);
Дагавор паміж Рэспублікай Беларусь і Расійскай Федэрацыяй аб супрацоўніцтве ў галіне сацыяльнага забеспячэння ад 24 студзеня 2006 г. (дата ўступлення ў сілу 29.03.2007);
Дагавор паміж Рэспублікай Беларусь і Латвійскай Рэспублікай аб супрацоўніцтве ў галіне сацыяльнага забеспячэння ад 29 лютага 2008 г. (дата ўступлення ў сілу 28.10.2010);
Дагавор паміж Рэспублікай Беларусь і Чэшскай Рэспублікай аб пенсійным забеспячэнні ад 14 сакавіка 2018 г. (дата ўступлення ў сілу 01.10.2019);
Дагавор паміж Рэспублікай Беларусь і Эстонскай Рэспублікай аб сацыяльным забеспячэнні ад 7 снежня 2018 г. (дата ўступлення ў сілу 01.03.2020);
Дагавор паміж Рэспублікай Беларусь і Рэспублікай Малдова аб сацыяльным забеспячэнні ад 23 кастрычніка 2019 г. (дата ўступлення ў сілу 01.11.2020);
З 1 студзеня 2021 г. набыло моц Пагадненне аб пенсійным забеспячэнні працоўных дзяржаў - членаў Еўразійскага эканамічнага саюза ад 20 снежня 2019 г.

Даведачна: падпісаны дагавор з Польшчай (13.02.2019). Указаная дамова набудзе моц пасля выканання дзяржавамі ўнутрыдзяржаўных працэдур.

Расійская Федэрацыя

З 29 сакавіка 2007 г. дзейнічае Дагавор паміж Рэспублікай Беларусь і Расійскай Федэрацыяй аб супрацоўніцтве ў галіне сацыяльнага забеспячэння (далей - Дагавор). Палажэнні Дагавора распаўсюджваюцца толькі на асоб, якія пражываюць на тэрыторыях Рэспублікі Беларусь і Расійскай Федэрацыі, і якія з'яўляюцца іх грамадзянамі.

Згодна з нормамі Дагавора назначэнне і выплата працоўных пенсій па ўзросце, па інваліднасці, з нагоды страты карміцеля пасля ўступлення ў сілу Дагавора ажыццяўляецца па «прапарцыйнаму» прынцыпу: за перыяды работы да 13 сакавіка 1992 г. на тэрыторыі былога СССР пенсію назначае і выплачвае тая дзяржава, на тэрыторыі якой асоба пастаянна пражывае на момант звароту па пенсію, а за перыяды працы пасля 13 сакавіка 1992 г. - кожная з дзяржаў прызначае і выплачвае пенсію, прапарцыйна стажу, набытаму на яе тэрыторыі. Пры гэтым для вылічэння пенсіі кожная дзяржава прымяняе нацыянальнае заканадаўства.

Дагаворам таксама прадугледжана, што па жаданні і на падставе заяў грамадзян Рэспублікі Беларусь і Расійскай Федэрацыі ім можа прызначацца і выплачвацца пенсія згодна з заканадаўствам той дзяржавы, грамадзянамі якой яны з'яўляюцца, без прымянення палажэнняў Дагавора. Дадзены выбар з'яўляецца канчатковым і перагляду не падлягае (акрамя выпадку змены грамадзянства).

Разам з тым, пры пераездзе пенсіянераў з тэрыторыі адной дзяржавы-ўдзельніцы Дагавора на тэрыторыю другой, акрамя двух вышэйпаказаных варыянтаў, могуць прымяняцца нормы, якія прадугледжваюць пэўныя ўмовы для прадаўжэння выплаты пенсіі органам, які прызначыў пенсію. Пры пераездзе з тэрыторыі аднаго Дагаворнага Боку на тэрыторыю другога Дагаворнага Боку для пражывання пенсіянера, які мае страхавы (працоўны) стаж працягласцю не менш як 25 гадоў (для мужчын) або не менш як 20 гадоў (для жанчын), поўнасцю выпрацаваны на тэрыторыі аднаго з Дагаворных Бакоў (у тым ліку ў перыяд СССР), па яго жаданні і на падставе заявы выплата пенсіі прадаўжаецца Дагаворным Бокам, які назначыў пенсію, без прымянення норм Дагавора. Такі выбар з'яўляецца канчатковым і перагляду не падлягае.

Выплата пенсіі, назначанай кампетэнтнымі органамі Расійскай Федэрацыі грамадзянам, якія пражываюць на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь, ажыццяўляецца праз укладныя рахункі або карт-рахункі, адкрытыя ў наступных банках:

ААТ «Ашчадны банк «Беларусбанк»
ААТ «Белпрамбудбанк»;
ААТ «Прыёрбанк»;
ААТ «Белаграпрамбанк»;
ААТ «Беларускі банк развіцця і рэканструкцыі «Белінвестбанк».

Гэта выплата робіцца ў нацыянальнай валюце краіны пражывання адзін раз у квартал, у апошнім месяцы квартала.

Літоўская Рэспубліка

Дагавор набыў моц 15 снежня 1999 г. Дагавор распаўсюджваецца на асоб, якія пастаянна пражываюць на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь і Літоўскай Рэспублікі, на якіх распаўсюджваецца заканадаўства адной або абедзвюх дзяржаў.

Згодна з Дагаворам назначэнне і выплата пенсій праводзіцца кожнай дзяржавай за стаж, набыты на яе тэрыторыі пасля 01.01.1992. За стаж, набыты да 01.01.1992 на тэрыторыі дзяржаў, якія ўваходзілі ў склад СССР, пенсію назначае і выплачвае дзяржава, на тэрыторыі якой пастаянна пражывае асоба ў момант звароту па пенсію.

Дагаворам прадугледжаны экспарт пенсій: пры пераездзе пенсіянера пасля 15.12.1999 з тэрыторыі адной дзяржавы на тэрыторыю іншай дзяржавы выплату пенсіі ажыццяўляе кампетэнтная ўстанова дзяржавы, якая прызначыла пенсію. Пры гэтым перагляд пенсій па нормах дагавора не праводзіцца.

Латвійская Рэспубліка

З 28 верасня 2010 г. дзейнічае Дагавор паміж Рэспублікай Беларусь і Латвійскай Рэспублікай аб супрацоўніцтве ў галіне сацыяльнага забеспячэння (далей - Дагавор). Нормы Дагавора распаўсюджваюцца на асоб, якія пастаянна пражываюць у Рэспубліцы Беларусь, і асоб, якія пастаянна або часова пражываюць на тэрыторыі Латвійскай Рэспублікі, а таксама грамадзян іншых дзяржаў, на якіх распаўсюджвалася або распаўсюджваецца заканадаўства аднаго або абодвух Бакоў.

Згодна з нормамі Дагавора кожны з Бакоў вылічае і выплачвае пенсію толькі на падставе страхавога (працоўнага) стажу, назапашанага на яго тэрыторыі. Вылічэнне памеру пенсіі праводзіцца ў адпаведнасці з палажэннямі Дагавора і заканадаўства Бакоў.

Пенсіі, прызначаныя да ўступлення ў сілу Дагавора, не пераглядаюцца ў адпаведнасці з палажэннямі Дагавора.

Разам з тым, калі да ўступлення ў сілу Дагавора пры назначэнні пенсіі не быў улічаны стаж, назапашаны на тэрыторыі другога Боку, то Бок, на тэрыторыі якога назапашаны гэты стаж, назначае пенсію з улікам гэтага стажу. Пры гэтым назначэнне пенсіі ажыццяўляецца на падставе заявы грамадзяніна з тэрмінаў, прадугледжаных заканадаўствам дзяржавы, якая прызначае пенсію, але не раней за 28 верасня 2010 г.

Выплата пенсіі ажыццяўляецца на асабістыя рахункі атрымальнікаў пенсій, адкрытыя ў банках дзяржаў пражывання, у нацыянальнай валюце дзяржавы пражывання адзін раз у квартал, у апошнім месяцы квартала.

Чэшская Рэспубліка

З 1 кастрычніка 2019 г. дзейнічае Дагавор паміж Рэспублікай Беларусь і Чэшскай Рэспублікай аб пенсійным забеспячэнні (далей – Дагавор). Дагавор распаўсюджваецца на грамадзян, якія пражываюць у Рэспубліцы Беларусь (пастаянна) або Чэшскай Рэспубліцы, якія маюць стаж на тэрыторыі ўказаных дзяржаў.

Згодна з нормамі Дагавора кожная дзяржава прызначае і выплачвае пенсію за стаж, набыты на яе тэрыторыі. Пры назначэнні пенсіі кожная дзяржава прымяняе палажэнні нацыянальнага заканадаўства.

Пенсіі, прызначаныя да ўступлення ў сілу Дагавора, не пераглядаюцца ў адпаведнасці з палажэннямі Дагавора. Калі да ўступлення ў сілу Дагавора не быў улічаны стаж, набыты на тэрыторыі іншай дзяржавы, то дзяржава, на тэрыторыі якой набыты гэты стаж, назначае пенсію з улікам гэтага стажу ў адпаведнасці з палажэннямі Дагавора на падставе заявы асобы, але не раней за 1 кастрычніка 2019 г. .

Выплата (перавод) пенсій на тэрыторыю іншай дзяржавы ажыццяўляецца шляхам залічэння кампетэнтнай установай дзяржавы (беларускай пенсіі - Фондам сацыяльнай абароны насельніцтва Міністэрства працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь, чэшскай пенсіі - Чэшскім упраўленнем сацыяльнага забеспячэння) непасрэдна на асабістыя рахункі атрымальнікаў пенсій, адкрытыя ў банках дзяржаў пражывання. Перавод пенсіі ажыццяўляецца пасля атрымання пацверджання факта знаходжання ў жывых.

У выпадку пераезду асобы з тэрыторыі адной дзяржавы на тэрыторыю іншай дзяржавы выплату пенсіі працягвае ажыццяўляць дзяржава, якая прызначыла пенсію.

Эстонская Рэспубліка

З 1 сакавіка 2020 г. дзейнічае Дагавор паміж Рэспублікай Беларусь і Эстонскай Рэспублікай аб сацыяльным забеспячэнні (далей – Дагавор). Дагавор распаўсюджваецца на асоб, якія пражываюць у Рэспубліцы Беларусь пастаянна або Эстонскай Рэспубліцы, якія маюць стаж на тэрыторыі ўказаных дзяржаў.

Па Дамове кожная дзяржава прызначае (вылічае) і выплачвае пенсію за стаж, набыты на яе тэрыторыі і ў адпаведнасці з нацыянальным заканадаўствам. Пры гэтым Рэспубліка Беларусь улічвае стаж на тэрыторыі былой Беларускай ССР, а Эстонская Рэспубліка - стаж на тэрыторыі Эстонскай ССР.

Пенсіі прызначаныя да ўступлення ў сілу Дагавора, могуць быць перагледжаны ў адпаведнасці з палажэннямі Дагавора па заяве пенсіянера з першага чысла месяца, наступнага за месяцам падачы адпаведнай заявы, але не раней за дату ўступлення ў сілу Дагавора (1 сакавіка 2020 г.).

Выплата пенсій, якія падлягаюць пераводу з тэрыторыі адной дзяржавы на тэрыторыю другой, ажыццяўляецца штоквартальна (у апошнім месяцы квартала) у грашовай адзінцы дзяржавы пражывання пенсіянера.

Рэспубліка Малдова

З 1 лістапада 2020 г. дзейнічае Дагавор паміж Рэспублікай Беларусь і Рэспублікай Малдова аб сацыяльным забеспячэнні. Дагавор распаўсюджваецца на асоб, якія пастаянна пражываюць у Рэспубліцы Беларусь і Рэспубліцы Малдова, якія маюць стаж на тэрыторыі ўказаных дзяржаў.

Па Дамове кожная дзяржава прызначае і выплачвае пенсію за перыяды стажу працы (у Рэспубліцы Беларусь) і страхавога стажу (у Рэспубліцы Малдова), набытага на яе тэрыторыі і ў адпаведнасці са сваім заканадаўствам. Пры гэтым за перыяды стажу працы, набытага па 31 снежня 1991 г. на тэрыторыі былога СССР, пенсію назначае і выплачвае Бок, на тэрыторыі якога асоба пастаянна пражывае ў момант звароту па пенсію.

Пенсіі назначаныя да ўступлення ў сілу названага Дагавора, пры вызначэнні памеру якіх не быў улічаны стаж работы/страхавы стаж, набыты на тэрыторыі другога Боку, могуць быць перагледжаны ў адпаведнасці з палажэннямі Дагавора па заяве пенсіянера з першага чысла месяца, наступнага за месяцам падачы адпаведнай заявы, але не раней за дату ўступлення ў сілу Дагавора (1 лістапада 2020 г.).

Пры пераездзе пенсіянера з адной тэрыторыі на іншую пераглядаецца прызначэнне пенсіі за стаж працы, набыты па 31 снежня 1991 г.

Выплата пенсій, якія падлягаюць пераводу з тэрыторыі адной дзяржавы на тэрыторыю другой, ажыццяўляецца штоквартальна (у апошнім месяцы квартала) у нацыянальнай валюце дзяржавы пражывання пенсіянера.

Пагадненне ў рамках Еўразійскага эканамічнага саюза

З 1 студзеня 2021 г. набыло моц Пагадненне аб пенсіённым забеспячэнні працоўных дзяржаў - членаў Еўразійскага эканамічнага саюза (далей - ЕАЭС). Пагадненне распаўсюджваецца на грамадзян дзяржаў-членаў ЕАЭС (Рэспублікі Беларусь, Рэспублікі Арменія, Рэспублікі Казахстан, Кыргызскай Рэспублікі, Расійскай Федэрацыі), якія пражываюць і маюць стаж на тэрыторыі названых дзяржаў, набыты пасля ўступлення ў сілу Пагаднення, гэта значыць пасля 1 студзеня 2021 г.

Кожная дзяржава-член ЕАЭС будзе прызначаць пенсію і вылічваць яе памер за стаж працы на яго тэрыторыі пасля ўступлення ў сілу Пагаднення (пасля 1 студзеня 2021 г.). За стаж работы да ўступлення ў сілу Пагаднення (да 1 студзеня 2021 г.) пенсія будзе прызначацца і выплачвацца ў адпаведнасці з заканадаўствам дзяржавы-члена ЕАЭС з улікам Пагаднення аб гарантыях правоў грамадзян дзяржаў - удзельніц Садружнасці Незалежных Дзяржаў у галіне пенсійнага забеспячэння ад 13 сакавіка 1992 г. г., а для Рэспублікі Беларусь і Расійскай Федэрацыі - з улікам Дагавора паміж Рэспублікай Беларусь і Расійскай Федэрацыяй аб супрацоўніцтве ў галіне сацыяльнага забеспячэння ад 24 студзеня 2006 г.

Зварот за назначэннем пенсіі па Пагадненню можа ажыццяўляцца па выбары грамадзяніна:

у кампетэнтны орган дзяржавы пражывання і (або)
у кампетэнтны орган дзяржавы, на тэрыторыі якой набыты стаж.

Выплата пенсіі, прызначанай па Пагадненню, можа ажыццяўляцца па выбары грамадзяніна:

на тэрыторыі дзяржавы пражывання або
на тэрыторыі дзяржавы, якая прызначыла пенсію.

Перавод пенсіі за папярэдні квартал кампетэнтным органам дзяржавы-члена ЕАЭС, які прызначыў пенсію, на тэрыторыю дзяржавы пражывання пенсіянера будзе ажыццяўляцца ў першым месяцы кожнага квартала ў грашовай валюце дзяржавы пражывання.

Установамі, якія ажыццяўляюць назначэнне пенсій грамадзянам, якія пастаянна пражываюць у Рэспубліцы Беларусь, у тым ліку прыёму ад іх заяў і дакументаў, неабходных для назначэння пенсій з улікам палажэнняў міжнародных дагавораў і пагадненняў з'яўляюцца органы па працы, занятасці і сацыяльнай абароне па месцы жыхарства.